Een hbo'er als dominee? 'Ik denk dat je dat risico niet moet nemen'

Dit is de situatie

PKN in discussie over opleidingsniveau dominees

Bij de PKN, het grootste Protestantse kerkgenootschap van Nederland, was het eeuwenlang de regel dat je een universitaire opleiding moest hebben om voorganger te worden. Dat gaat nu echter veranderen. Op 21 juni, afgelopen vrijdag, besloot een meerderheid van de synode dat hbo-theologen voortaan de titel van pastor mogen dragen. De titel 'pastor' is vooral een formaliteit; in de volksmond zullen ze waarschijnlijk gewoon dominee genoemd worden.

Dat betekent in de praktijk dat hbo-theologen nu een 'volwaardig dienaar des Woords' mogen zijn. Ze kunnen net als dominees preken, dopen, en andere sacramenten bedienen. Dat staat allemaal officieel vastgelegd in een eindrapport van de PKN. In dat rapport wordt wel benadrukt dat pastores vooral moeten worden ingezet in ‘minder complexe contexten, met lichtere verantwoordelijkheden’. Predikanten functioneren in ‘zeer complexe contexten, waar exegetische, theologische en intellectuele diepgang nodig is’. 

Voorstanders van het nieuwe beleid vinden dat hbo-pastores hard nodig zijn, omdat er groeiend tekort aan predikanten is. Pastores zijn bovendien aanzienlijk goedkoper dan predikanten en kunnen daarom een uitkomst zijn voor kleine kerkgemeenschappen.

Veel protestanten zijn het echter nog oneens met het besluit. "Hier wordt overnight een traditie van honderden jaren overboord gegooid", zegt Gerard Endedijk, waarnemend voorzitter van de raad van toezicht van de Protestantse Theologische Universiteit. Het eindrapport werd door kritische synodeleden onder andere beschreven als 'zakelijk', 'vaag' en 'mager geformuleerd'.

Er is dus nog best wat onenigheid binnen de Protestantse gemeenschap. Had de PKN moeten vasthouden aan de traditie? Of is het goed dat hbo-opgeleiden nu de taken van een dominee kunnen overnemen?

Dit is de discussie

Hbo'ers als predikanten?

Dominee Mirjam Elbers vindt het zeker goed dat hbo’ers een prominente rol spelen in de kerk, maar het vertolken van de Bijbel moet de taak van academisch geschoolde theologen blijven. Die universitaire bagage is hard nodig, zeker in deze tijd. Ze vertelt in Dit is de Dag (EO):

"Is dit nu het juiste moment de opleidingseisen van predikanten gaan verlagen? In deze tijd zeggen de kerk, de Bijbel en het christendom de meeste mensen heel weinig meer. (...) Daarbij heeft de Protestantse Kerk al honderden jaren een traditie van wetenschappelijk opgeleide predikanten, en dat is niet voor niks. Dat heeft met de reformatie te maken. Toen zei men: we willen terug naar de bronnen. Ik denk dat er in deze tijd opnieuw een enorme roep is naar predikanten die kunnen lezen wat er in de oorspronkelijke teksten staat, de traditie goed kennen en kunnen reflecteren om complexe vragen van deze tijd te beantwoorden."

2

0

0

0

0

0

Daarbij is er een risico dat de universitaire opleiding Theologie door dit nieuwe beleid nóg minder populair wordt, stelt Elbers. Nu we zo'n tekort aan predikanten hebben, is het eerder belangrijk dat de Protestantse Theologische Universiteit zich inzet om de universitaire opleiding aantrekkelijker te maken.

"Ik denk ook dat veel aspirant-theologen zullen zeggen: 'Ik kan maar beter kiezen voor het hbo dan voor de universiteit, want ik krijg toch dezelfde taken. Dat scheelt twee jaar en dat is ook een minder moeilijke opleiding, want dan hoef ik al die talen niet te leren.’ En dan vermoed ik dat er weinig zal overblijven van de academische theologie - die het nú al moeilijk heeft. (...) Ik denk dat je dat risico niet moet nemen."

1

0

0

0

0

0

Jan Martijn Abrahamse, lector Theologie aan de Christelijke Hogeschool Ede, juicht het nieuwe plan van de PKN juist goed. De theologen die van zijn opleiding afkomen kunnen universitair opgeleide theologen juist aanvullen.

"Hbo-theologen worden inderdaad op een ander niveau opgeleid dan wetenschappelijk theologen, maar in de praktijk is er niet alleen vraag naar wetenschappelijk theologen. Er is vaak ook vraag naar sociale vaardigheden. Op de Protestantse Theologische Universiteit worden studenten echt opgeleid tot academische theologen. Zij worden in een na-traject pas opgeleid voor de praktijk. (...) Een hbo-theoloog wordt veel meer opgeleid om projecten en processen in kerkgemeenschappen te begeleiden, om met mensen te werken."

6

0

0

0

0

0

Abrahamse maakt zich ook niet druk om de gevolgen voor de academische theologie. Sterker nog, de lector ziet dat hbo-pastores extra gemotiveerd zijn om een universitaire master te behalen.

"Ik zie in kerkgenootschappen waar hbo-theologen mogen pastor zijn juist dat mensen veel doorstromen naar de universiteit. Op lange termijn denk ik dat dit dus juist heel goed kan zijn voor academische theologie, omdat je een veel grotere groep gaat aanspreken die mogelijk theologie kan studeren."

3

0

0

0

0

0

Meer weten?

Luister naar Dit is de Dag

Luister hier naar het hele gesprek uit Dit is de Dag (EO):

Dit maakten we ook

Bekijken

Veel voetballers van Nederlands elftal delen geloof: 'Doe dat lekker in de kerk, maar niet in de kleedkamer'

Bekijken

Mag je als christen halalvlees eten?

Bekijken

Een Boeddha in je huis als christen: kan dat?