Waarom niet?
Waarom stelen dieven die niet arm zijn? Gewoon omdat het kan!
11 januari 2024 · 15:00
Update: 18 januari 2024 · 09:45
In gesprek met
Arie Jan van Os
Eigenaar van SODA
"Het is niet de junk die daar rondloopt, maar het zijn eigenlijk mensen zoals u en ik."
Bert Andriessen
Traint winkelpersoneel
"Laten we eens de klant begroeten. Zo voorkom je winkeldiefstal."
Rona van der Dussen
Gedragspsycholoog
"We hebben allemaal die impulsen, maar er zijn er die het moeilijker vinden om ze te stoppen."
In het kort
Bij de supermarkt stiekem een extra pak koekjes in je tas stoppen, of tijdens het afrekenen bij de zelfscan “per ongeluk” drie producten niet scannen: wie doet dat nou? Je zou het misschien niet verwachten, maar het zijn steeds vaker mensen die deze producten prima zouden kunnen betalen. Waarom doen zij dat dan toch? En wat kunnen we ertegen doen?
Wat denk jij?
Zeg eens eerlijk, heb jij wel eens iets gestolen? (anoniem, natuurlijk)
Dit is de situatie:
Wie jat wat?
Supermarkten zien miljoenen euro’s per jaar verdwijnen door mensen die niet betalen voor hun producten. De schade bedroeg in 2023 ongeveer 2 miljard euro, verdeeld over de gehele retailsector. Stelen is dus een groot probleem. Hoe groot het precies is, is onbekend, omdat het alleen geregistreerd wordt wanneer de dieven met de politie in contact komen.
Wie steelt er? Opvallend is dat vrouwen veel meer stelen dan dat ze andere misdrijven begaan. Twee keer zo veel als alle andere misdrijven samen zelfs. Maar nog steeds stelen zij niet zo veel als mannen: 'maar' ongeveer 30% is vrouw.
Ook komen steeds meer aangiftes tegen winkeldieven niet uit de grote steden, maar uit middelgrote steden of het platteland. Het is goed om te benoemen dat dat niet per se betekent dat daar meer winkeldieven zijn, maar dat daar meer winkeldieven met de politie in contact komen.
We zeiden het al eerder: dieven zijn steeds vaker mensen die helemaal niet stelen omdat hun inkomen hen daartoe aanzet. Het percentage van dieven uit de middenklasse stijgt, en een op de negen winkeldieven is zelfs rijk. Al zijn nog steeds ongeveer de helft van de mensen die stelen arm, is een groot gedeelte dat helemaal niet.
Dit is de discussie
Maar, waarom?
De cijfers laten niet zien waarom mensen stelen. Volgens de politie komt het deels omdat de zelfscankassa’s het makkelijk maken, en deels door de hoge inflatie. Ze zeggen dat dat ervoor zorgt dat mensen uit armoede wel moeten stelen. Maar is dat wel zo? Steeds vaker zijn winkeldieven mensen die helemaal wel een hoog genoeg inkomen hebben om de boodschappen te kunnen betalen. Maar waarom stelen ze dan?
Om daar achter te komen, moet je eerst kijken naar wat voor soort mensen stelen. Arie Jan van Os is de eigenaar van SODA (Service Organisatie Directe Aansprakelijkstelling). Zij helpen ondernemers bij het afhandelen van winkeldiefstallen. Hij heeft daar dus goed zicht op.
"Het is niet de junk die daar rondloopt, maar het zijn eigenlijk mensen zoals u en ik. Denk aan klanten die bij binnenkomst nog niet weten dat ze gaan stelen. Dus het is een impuls op het moment dat je met het artikel in de hand staat."
Maar waarom? Waarom kiezen mensen ervoor om te stelen? Gedragspsycholoog Rona van der Dussen heeft wel een idee.
"Ik denk dat je zeker een stukje kunt verklaren uit wie die persoon is. We hebben allemaal die impulsen, maar er zijn mensen die het moeilijker vinden om hun impulsen te stoppen. Ook de behoefte aan adrenaline is een persoonlijkheidstrekje. Maar er is ook zeker een stuk gelegenheid, de omgeving op het moment dat jij die keuze maakt."
Strijd tegen winkeldiefstal
Hoe kunnen we dit nou tegengaan? Bert Andriessen wil zijn steentje bijdragen aan het voorkomen van winkeldiefstal. Hij steelt dingen om winkelpersoneel te trainen. En hij is nog nooit betrapt.
"Dat geeft aan dat het winkelpersoneel breder moet gaan kijken. Als bijvoorbeeld een verslaafd iemand door de winkel heen loopt, loopt het personeel daar achteraan. Maar als ik met mijn nette kleren door de winkel heen loop, verwachten ze het niet. Dus kijk vooral naar het gedrag van de mensen."
Er moet dus wat gebeuren bij die winkels, want de winkel is niet machteloos. Zij spelen volgens Andriessen een cruciale rol in het voorkomen van diefstal. Het gaat om het contact en de band met de klant.
"Laten we eens de klant begroeten. Dan weet de klant dat ze gezien zijn. Je moet de klant uit hun anonimiteit halen. De gelegenheidsdief zal minder snel de gelegenheid hebben om iets mee te nemen. Zo voorkom je winkeldiefstal."
Waar Andriessen focust op het voorkomen, ligt de oplossing volgens Van Os eerder aan de achterkant. Dieven moeten weten wat het doet met de ondernemer, zegt hij. En die schade moet worden doorberekend aan de dieven. Dat is het bedrag van 181 euro dat je altijd op de ramen van winkels ziet hangen.
"Het is al gebleken dat dit helpt. We kunnen dus allerlei systemen inzetten om winkeldieven te pakken, maar als de politie vervolgens niet in staat is om ze af te handelen, dan zijn we dus bezig met op dieven jagen terwijl we ze vervolgens weer de straat opsturen."
Want de politie kan het niet aan, volgens Van Os.
"De politie moet keuzes maken of de winkeldief nu opgehaald wordt, of dat ze die ernstige aanrijding gaan doen, of die brand, of een hulpeloze oudere."
In ieder geval niet in hun eentje. Daarom helpt hij hen een handje en streeft hij ernaar om samen met zijn bedrijf de ondernemers zelf te helpen.
Wat denk jij?
Hoe kunnen we volgens jou winkeldiefstallen voorkomen?
- si
simoneernestinakramer
11 januari 2024 · 18:44
Ik denk dat het aantal mensen met narcistische trekken toeneemt en zij vinden dat ze overal recht hebben
Dit maakten we ook
Dit is het debat
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen