Stemmen vanaf 16 jaar: goed idee of totale waanzin? 'Nederland loopt achter'

Stemmen vanaf zestien jaar in Europa

In het Verenigd Koninkrijk wil de regering de kiesgerechtigde leeftijd verlagen naar zestien jaar. In landen als Oostenrijk en Malta mogen jongeren al langer stemmen vanaf zestien bij nationale verkiezingen. België en Duitsland volgden recent voor de Europese verkiezingen. De eerste ervaringen uit Oostenrijk zijn positief: jongeren blijken goed gemotiveerd en stemmen vaak bewust, op basis van inhoud (Wagner et al., 2012).

Deze landen investeerden bovendien flink in burgerschapsonderwijs om jongeren voor te bereiden op hun stemrecht. In Oostenrijk gebeurt dat al sinds 2008. Jongeren krijgen daar les over politiek, leren debatteren en oefenen zelfs in schoolparlementen. De opkomstcijfers onder jonge stemmers zijn daardoor relatief hoog.

Toch is een vergelijkbare stap in Nederland lastig. Hier staat de kiesgerechtigde leeftijd in de Grondwet, wat een wijziging moeilijk en lang maakt. Alleen voor de Europese verkiezingen zou het eenvoudiger kunnen. De vraag is: durft Nederland de stap te zetten, net als de buren?

Moet het stemrecht naar zestien jaar in Nederland?

In Dit is de dag (EO) zegt politicoloog Sarah de Lange dat de belastingbetaler ook zou moeten beslissen waar dat geld naartoe gaat, en daar horen zestienjarigen ook bij, volgens haar:

000

scherm sluiten

000

Sarah de Lange

Politicoloog

"Vanaf zestien jaar mogen stemmen is echt een ontwikkeling. Wij lopen eigenlijk achter. Je wilt eigenlijk zoveel mogelijk burgers stemrecht geven om mee te beslissen over de toekomst van het land. Dus iedereen die werkt en daarmee belasting betaalt zou ook moeten mee kunnen beslissen over hoe dat geld besteed wordt."

000

Neuropsycholoog Jelle Jolles is het hier niet mee eens. Jongeren hebben volgens hem nog te weinig levenservaring om weloverwogen keuzes te maken:

000

scherm sluiten

000

Jelle Jolles

Neuropsycholoog

"Het vermogen om argumenten goed af te wegen is bij jongeren van zestien tot twintig jaar vaak nog volop in ontwikkeling. Ze moeten meer ervaringen opdoen die nodig zijn om een onderbouwde beslissing te kunnen nemen."

000

De Lange vindt dat het wel meevalt hoe impulsief jongeren zijn. Ze kunnen weloverwegen keuzes maken:

000

scherm sluiten

000

Sarah de Lange

Politicoloog

"We zien dat de kwaliteit van de uitgebrachte stem van zestien- en zeventienjarigen eigenlijk net zo goed is als van oudere kiezers. (...) De kennis en ook die interesse die komt met die stemgerechtigde leeftijd. Dus je ziet dat als je die stemgerechtigde leeftijd naar beneden brengt dat die interesse en die kennis daarna ook komen, omdat de verkiezingen zelf een motivatie zijn om je te verdiepen."

000

Maar hoe meet je de kwaliteit van een uitgebrachte stem? Volgens De Lange kijk je dan naar wat voor soort factoren bepalen waarop iemand wil stemmen. Dus in welke mate dat door inhoud met name gemotiveerd wordt. En in hoeverre de standpunten die iemand heeft overeenkomen met die van de partij waar hij of zij voor stemt.

Toch is levenservaring het belangrijkste punt om weloverwogen keuzes te maken, aldus Jolles:

000

scherm sluiten

000

Jelle Jolles

Neuropsycholoog

"Studenten die in de studentenhuisvesting zitten, die hebben nog veel minder ervaring dan eigenlijk nodig is. Stemmen gaat erover dat je een keuze kunt uitbrengen voor wat voor politieke partij en dat je daar een zekere argument voor hebt. Voordelen, nadelen, die moet je wegen. En die weging is makkelijker als je een zekere praktische basis hebt."

000

Samen zijn ze het eens over het feit dat ze we jongeren moeten voeden in het burgerschap en meer onderwijs moeten geven over politieke en maatschappelijke thema's. "Als dat gebeurt dan kunnen ze stemmen vanaf zestien", stelt Jolles.

Luister naar Dit is de dag

In Dit is de Dag (EO) gaat presentator Joram Kaat verder over dit onderwerp in gesprek met Sarah de Lange (politicoloog) en Jelle Jolles (neuropsycholoog). Beluister de uitzending hieronder als podcast. 

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

• Jij denkt dat je rationeel stemt? 'Mensen stemmen op basis van emoties'

  Jij denkt dat je rationeel stemt? 'Mensen stemmen op basis van emoties'