Hoop voor Syrië na de val van Assad? 'Extremisten gaan vechten om de macht'

Regime van Assad in Syrië is voorbij

Het ging heel snel. In een week eindigde het regime van de Assads die Syrië 62 jaar regeerden en kwam er een einde aan de burgeroorlog die het land dertien jaar teisterde. De jihadistische rebellengroep HTS heeft nu de macht.

Bashar al-Assad volgde in 2000 zijn vader op, die al vanaf 1971 president van Syrië was. Hij is elf jaar aan de macht als in Tunesië, Egypte en Libië dictators door volksopstanden ten val komen. Dit is de Arabische Lente. Ook in Syrië komt het volk in opstand. Syriërs protesteren tegen corruptie en werkloosheid en willen democratische hervormingen. De protesten worden hard neergeslagen door het regime en het land glijdt af naar een burgeroorlog. Verschillende rebbellengroepen pakken de wapens op en strijden tegen het regeringsleger van Assad.

Einde aan regime

Assad gebruikt straaljagers en helikopters om zijn eigen steden te bombarderen. En veel burgers worden opgepakt, gemarteld en sterven in de gevangenissen. Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten meldde eerder dit jaar dat er meer dan 600.000 mensen zijn omgekomen. Assad kan nog heel lang aan de macht blijven. Dat komt onder andere door de steun van Rusland, Iran en ook Hezbollah.

Maar het offensief dat de rebellen van HTS eind november startten, kan niet gestopt worden. Stad na stad wordt veroverd, tot de rebellen uiteindelijk de hoofdstad Damascus innemen. Assad ontvlucht het land en vindt asiel in Rusland. De Syrische premier Ghazi al-Jalali heeft de macht overgedragen aan de rebellengroep HTS. De rebellen hebben nu Mohammed al-Bashir als tijdelijk leider aangesteld van de Syrische overgangsregering, dat blijft hij tot 1 maart 2025. Al-Bashir was eerder regeringsleider in rebellengebied.

Is er hoop voor Syrië?

Dat er een nieuwe tijd aanbreekt in Syrië is zeker, maar de vraag is wat voor tijd. Wat arabist Leo Kwarten betreft, gloort er hoop aan de horizon, zegt hij in Dit is de Dag (EO).

Leo KwartenArabist

"Dit is het beste wat Syrië kon overkomen: een einde aan Assad. Het is ook een einde aan stagnatie. Er gebeurde niks meer in het land, het brokkelde alleen maar af. Er bleef niets meer over: geen toekomst, niets. Nu is er hoop."

0

0

0

De macht is dus overgenomen door de jihadistische groep HTS. Kwarten maakt zich daar geen zorgen over. Hij denkt dat de rebellen stabiliteit kunnen brengen in Syrië.

"Ik denk dat je afspraken met HTS kan maken. De groep heeft natuurlijk ook een geschiedenis die niet zo mooi is. Maar als we de uitlatingen horen van de leider Abu Mohammad al-Julani, dan zien we hier iemand die de jas van de rebellenleider afdoet en de jas van de staatsman aandoet."

0

0

0

"Hij zegt: we moeten minderheden beschermen. Dat is erg belangrijk. Hij zegt ook tegen Israël en Amerika: we begrijpen jullie belangen. Dat zijn de woorden van een staatsman, niet van een rebellenleider. Natuurlijk kan het dat hij een geheime agenda heeft en dat we een soort light of heavy IS-staat krijgen. Dat kan allemaal, maar ik verwacht het niet."

0

0

0

Mede-arabist Jan Jaap de Ruiter heeft ook hoop voor de toekomst van het land.

Jan Jaap de RuiterArabist

"Een verschrikkelijk bewind is aan zijn eind gekomen. Alles wat er nu komt, kan alleen maar beter zijn dan wat er was. En 'the proof of the pudding is in the eating' [of een pudding goed is blijkt bij het eten, red.]. Jolani heeft al een tijdje in de provincie Idlib geheerst. Christenen konden daar hun erediensten houden en hun kerken verbouwen."

0

0

0

Syrië wordt waarschijnlijk een soort Libanon of Irak, denkt De Ruiter. Na jaren burgeroorlog, kwam er in beide landen een wankel evenwicht.

"Het zijn geen superdemocratieën, maar er is een soort van evenwicht. De mensen waren helemaal moe van het moorden en het martelen en dat is in Syrië niet anders. Er is een wankel evenwicht dat de support zou moeten hebben van het Westen. Dus de sancties richting Syrië moeten stoppen."

0

0

0

Journalist Matthijs van Schie is niet zo optimistisch over de nieuwe machthebbers.

Matthijs van SchieBuitenlandchef EW

"Als je de geschiedenis van HTS ziet... De leider Jolani is actief geweest bij Al Qaida en zelfs nog even bij IS in een vroeg stadium. Dan vraag ik me af of hij de denkbeelden die hij toen had of hij die helemaal van zich heeft afgeschud. En als hij dat wel heeft gedaan, dan wordt hij natuurlijk omringd door allerlei religieuze fanaten."

0

0

0

"Ik zag beelden voorbij komen op social media van rebellen die zeggen: we zijn gestopt in Damascus, de volgende halte is Jeruzalem. Ik denk dat je dat wel serieus moet nemen. En wat betreft de minderheden: van de Arabische Lente weten we dat uiteindelijk de extremisten gaan vechten om de macht. Als mensen om Jolani heen zeggen: wij willen hier toch een strengere shariawetgeving. Wie zegt dan dat hij overeind blijft in het spel van de strijdende groepen?"

0

0

0

Ook politicoloog Raymond Mens is er niet gerust op. Hij zag de speech van president Joe Biden vanuit het Witte Huis.

Raymond MensPoliticoloog

"Biden zei continu maar één ding: hun woorden klinken mooi, maar het gaat om hun daden."

0

0

0

Luister Dit is de Dag terug als podcast

In Dit is de Dag (EO) gaat Margje Fikse verder over dit onderwerp in gesprek met Jan Jaap de Ruiter (arabist), Leo Kwarten (arabist) en Matthijs van Schie (buitenlandchef EW). Beluister de uitzending hieronder als podcast. 

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

• Moeten Syrische Nederlanders terug naar Syrië, zoals Wilders wil?

  Moeten Syrische Nederlanders terug naar Syrië, zoals Wilders wil?

• 'Ze zijn vermoord omdat ze christen waren', christenen in Syrië bang voor oprukkende jihadistische strijders

  'Ze zijn vermoord omdat ze christen waren', christenen in Syrië bang voor oprukkende jihadistische strijders