Hebben al die politieke debatten je geholpen bij je stemkeuze?

Dit is de situatie

Campagnetijd is nu echt voorbij

Heb jij de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen een beetje gevolgd? Hij zat zoals altijd weer vol met debatten, interviews en televisiemomenten. Lijsttrekkers stonden bijna dagelijks tegenover elkaar om hun plannen toe te lichten en hun tegenstanders aan te vallen. Van het RTL-debat tot het SBS6-debat, van podcasts tot verkiezingscafés, er was geen gebrek aan politieke duels en duidingen.

Toch is de vraag of al die debatten ons echt hebben geholpen bij het maken van een keuze. Kijkers gaven soms aan dat ze moeite hadden om overzicht te houden. Elke avond leek een ander onderwerp centraal te staan: migratie, wonen, zorg, klimaat, armoede, onderwijs. En hoewel de discussies vaak inhoudelijk waren, bleef het lastig om te bepalen wat nu écht de belangrijkste thema’s van deze verkiezingen waren.

Veel zwevende kiezers

De debatten speelden zich bovendien af in een tijd waarin veel kiezers nog zweven. Onderzoek laat zien dat een groot deel van de Nederlanders pas in de laatste dagen, of zelfs in het stemhokje, beslist op wie ze stemmen. De debatten kunnen dan doorslaggevend zijn, maar ook verwarrend: wie presteert er goed op tv, en wie heeft het beste plan?

Voor de partijen stonden er veel belangen op het spel. De verschillen in de peilingen waren klein, waardoor elk optreden van een lijsttrekker invloed kon hebben op het beeld van de kiezer. De campagne ging daarmee niet alleen over inhoud, maar ook over uitstraling, overtuigingskracht en hoe iemand zich staande hield tegenover zijn of haar rivalen.

Allerlei thema's

Wat deze campagne verder opviel, is dat er geen overkoepelend thema leek te zijn. Waar in eerdere jaren één onderwerp, zoals stikstof, klimaat of koopkracht, de toon zette, was het dit keer een versnipperd geheel. Dat maakt deze verkiezingen spannend, maar ook onvoorspelbaar.

Dit is de discussie

Hebben al die debatten iets opgeleverd?

Na weken vol debatten, interviews en campagnefilmpjes rijst de vraag: heeft het allemaal iets opgeleverd? Hebben de debatten echt geholpen om standpunten te verduidelijken, of draaiden ze vooral om wie het beste uit de verf kwam op tv?

In het Dit is de Dag Verkiezingscafé (EO) konden mensen de afgelopen weken vragen stellen aan lijsttrekkers. Vijf van deze vragenstellers blikken in Dit is de Dag (EO) terug op de campagne met politiek verslaggever Victor Pak. Ze gaan in gesprek over wat is blijven hangen en wat juist níet.

Florence Kwaaitaal stelde in het verkiezingscafé een vraag aan CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal over klimaatbeleid. Maar terugkijkend mist ze juist dat thema in de campagne.

000

scherm sluiten

000

Florence Kwaitaal

Vragensteller DIDD Verkiezingscafé

"Ik denk dat het niet veel over klimaat is gegaan. Je hebt de drie hoofdthema’s gehad die heel veel besproken werden. Ik snap ook heel goed dat de meeste Nederlanders nu met directe zorgen zitten en dat dat heel erg het stemgedrag beïnvloedt. Maar het klimaat blijft ook een heel urgent thema. Het is misschien niet iets waar mensen nu meteen last van hebben, maar dat maakt het niet minder urgent. Dat heb ik wel gemist in de campagne."

000

Victor Pak ziet daar een logische verklaring voor:

000

scherm sluiten

000

Victor Pak

Politiek verslaggever

“Klimaat wordt vaak ter sprake gebracht door progressieve partijen als GroenLinks-PvdA of D66. Maar GroenLinks-PvdA heeft dit jaar wonen als eerste hoofdstuk in hun verkiezingsprogramma gezet. En D66 is meer over cultuur gaan spreken dan over klimaat. Dan valt het onderwerp een beetje weg.”

000

Klaas-Jan Baas kwam naar het verkiezingscafé om een vraag te stellen over ontwikkelingshulp. Hij vindt dat de wereld buiten Nederland deze campagne een stuk minder belangrijk was dan de wereld in ons eigen land.

000

scherm sluiten

000

Klaas-Jan Baas

Vragensteller DIDD Verkiezingscafé

“Dat viel me de hele campagne op. Het gaat over ons. Over onze eigen problemen op de korte termijn. Met wonen, immigratie en de zorg. Ons eigen kleine wereldje. Maar daar buiten willen we niet echt kijken. Dat kan ik mensen aan de ene kant niet echt kwalijk nemen, want je probeert elke dag te overleven. Maar het is ook wel kortzichtig als je niet durft te kijken naar de lange termijn.”

000

Al met al kijkt Victor Pak terug op een campagne die volgens hem best inhoudelijk was, maar maar niet op één thema. Hij zag een strijd tussen de partijen over allerlei verschillende thema's.

000

scherm sluiten

000

Victor Pak

Politiek verslaggever

"De grootste drie kennen we inmiddels allemaal uit ons hoofd: migratie, wonen en de zorg kwamen in heel veel grote debatten aan bod. Maar geen van die drie heeft de kiezer of de partijen in zijn greep gekregen."

000

Ten slotte viel Pak iets op aan het debat over integratie.

000

scherm sluiten

000

Victor Pak

Politiek verslaggever

"Het integratiedebat is een van de oudste debatten dat nog altijd gaande is in Den Haag. En het is totaal overgenomen door de flanken. Je ziet vooral dat partijen op rechts, daar is BBB deze verkiezingen een heel goed voorbeeld van, meer tegen PVV aan zijn gaan schurken. Ze zijn er meer op gaan lijken en kopiëren de taal en voorstellen van Wilders. Je kan je afvragen: was dat nodig? Had je dat echt nodig als BBB? Partijen als BBB hebben het idee dat een middenpositie geen profijt oplevert in een samenleving waarvan ze denken dat het zwaartepunt meer aan de rechterkant van het politieke spectrum zit dan aan de linkerkant."

000

Meer weten?

Luister onze podcast

Benieuwd naar de hele discussie? Luister hier naar Dit is de Dag (EO) waarin presentator Jan Willem Wesselink in gesprek gaat met Victor Pak (politiek verslaggever) en vijf mensen die een vraag stelden in het Dit is de Dag Verkiezingscafé: Mohamed Abdulahi, Klaas Jan Baas, Marly van Leeuwen, Florence Kwaaitaal en Esther Bouma. Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

Dit maakten we ook

• Wie bepaalt welke partijen aan het SBS6-debat meedoen? 'Yeşilgöz mag SBS op haar blote knieën danken'

  Wie bepaalt welke partijen aan het SBS6-debat meedoen? 'Yeşilgöz mag SBS op haar blote knieën danken'

• 'Peilingen zijn als crack': Moeten we ermee stoppen, zo vlak voor de verkiezingen?

  'Peilingen zijn als crack': Moeten we ermee stoppen, zo vlak voor de verkiezingen?