Waarom stemmen mensen écht op de PVV? 'Door sociale media'
14 december 2023 · 15:40| Leestijd: 4 min
Update: 9 augustus 2024 · 15:59
In dit artikel aan het woord
"Dit is de revanche van de afgehaakten."
"Sociale media is de reden dat zoveel mensen tegenwoordig extreemrechts stemmen."
In het kort
Analyses, achtergrondartikelen, columns... De verrassende winst van de PVV blijft een veelbesproken onderwerp. Waarom hebben zoveel mensen nu écht voor Geert Wilders gestemd?
Wat denk jij?
Ben je blij dat de PVV de grootste is geworden?
Aantal reacties: 0
'We dronken sojamelk, we bleven vliegen'
"We noemden ze klimaatontkenners, maar we bleven zelf gewoon vliegen. We dronken sojamelk; we bleven vliegen. We blokkeerden de A12, we bleven vliegen. Op het vliegveld sjouwen moderne koelies onze koffers."
Het zijn woorden uit de column in NRC van Arjen van Veelen over de motieven van de PVV-kiezer. Van Veelen is kritisch op hoogopgeleide Nederlanders die hypocriet zouden zijn. Zij zijn namelijk tevreden en hebben vooral geen PVV gestemd, en de groep zou neerkijken op de kiezers die dat wel deden. De column kan op veel bijval, maar ook veel kritiek rekenen.
- Biedt de winst van PVV kansen voor arme stadswijken?
Biedt de winst van PVV kansen voor arme stadswijken?
Wie is de PVV-kiezer?
Wat we in ieder geval weten is dat de PVV opvallend veel nieuwe stemmers trok: vier op de tien mensen die het bolletje bij de partij van Wilders rood kleurden deden dat in 2021 ook al, maar tussen de ruim 2,4 miljoen PVV-stemmers zaten ook flink wat overstappers. Veel voormalig VVD-stemmers kozen nu voor de Partij voor de Vrijheid, blijkt uit onderzoek van Ipsos.
Meer cijfers over de PVV-stemmer
Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat veel PVV-stemmers pas kort voor de verkiezingen wisten op welke partij (dus de PVV) daadwerkelijk gingen stemmen. Van de PVV-kiezers die bij de vorige verkiezingen niet stemden of voor een andere partij kozen, had 65% pas een week voor de verkiezingen besloten op de PVV te stemmen. Voor 31% van hen werd die keuze zelfs in de laatste twee dagen gemaakt.
De grote groep PVV-kiezers komt erg overeen met het gemiddelde in Nederland. 27% van de PVV-kiezers is tussen de 18 en 34 jaar, en de helft boven de 50. Verder werkt 39% van de PVV-stemmers fulltime en 17% parttime.
29% van de PVV-stemmers praktisch opgeleid, en onder hogeropgeleiden is de partij juist ondervertegenwoordigd met 24%. Opvallend: GroenLinks-PvdA trok juist een heleboel hogeropgeleide mensen. 62% van hun achterban is hogeropgeleid, tegenover slechts 11% praktisch opgeleiden.
'Mensen die PVV gestemd hebben wilden een middelvinger opsteken'
Opiniepeiler Maurice de Hond is enthousiast over de column van Van Veelen, terwijl Sander Schimmelpenninck deze 'verwerpelijk en schandalig' noemt.
Volgens De Hond weergeeft de column perfect waarom veel mensen op PVV hebben gestemd, zo zegt hij in Dit is de Dag (EO):
"Het cruciale component is dat de serieuze problemen waar die mensen in leven genegeerd en soms geridiculiseerd worden. En dat er bij de mensen, hoogopgeleiden, andere dingen bovenaan staan waar ze mee bezig zijn en die ze proberen op te lossen. Die mensen die PVV gestemd hebben, hebben eigenlijk op deze manier een middelvinger willen opsteken naar diegenen die hen negeren."
Schimmelpenninck staat bekend om het gebruik van de zelfbedachte term 'domrechts'. Op X (voormalig Twitter) en in zijn columns komt dit woord regelmatig voorbij. De Hond stipt aan dat dit soort taal een onderdeel van het probleem is: daardoor voelen mensen die op de PVV stemmen zich niet serieus genomen.
"Het interessante is: eigenlijk geeft Sander precies de illustratie waarom die mensen zo gestemd hebben. (...) Het [de verkiezingsuitslag, red.] zou tot een bewustwording moeten leiden, ook aan de kant van Sander, dat er een gevoel is dat je niet kan weghalen ten aanzien van objectieve feiten: als jij in een situatie verkeert waarin je vindt dat je niet goed gehoord wordt, maar vooral dat je niet serieus wordt genomen. Dat zijn mensen die heus niet verwachten dat de overheid meteen alle problemen oplost, maar die wel verwachten dat die problemen serieus worden genomen. En dat is wat er niet gebeurt."
Dat de stem op PVV een middelvinger is, is Schimmelpenninck met De Hond eens. Maar volgens hem is de vraag of deze middelvinger ook daadwerkelijk gerechtvaardigd is: iets wat volgens hem wel gesuggereerd wordt in de NRC-column, en door De Hond zelf.
"In meerdere beschouwingen wordt heel nadrukkelijk gesuggereerd dat er veel mensen op de PVV hebben gestemd op basis van echte noden, werkelijke problemen, onrecht, bestaansonzekerheid en verschraling van de zorg. (...) Dat is aantoonbaar gewoon niet de reden. Het gaat eigenlijk hartstikke goed. De werkloosheid is op laagste punt in een hele lange tijd. De lage inkomensgrenzen zijn nog nooit zo laag geweest de afgelopen 10 jaar. Als jij je zorgen maakt over de in die column genoemde zaken (...) dan stem je links. Heel simpel. (...) Nu hebben mensen eigenlijk de luxe om een middelvinger te kunnen opsteken."
Volgens de columnist is heel duidelijk waarom mensen op PVV gestemd hebben.
"Ik denk dat zoveel mensen tegenwoordig extreemrechts stemmen door sociale media. Ze zitten de hele dag op hun schermpjes en worden daar opgehitst. (..) Er zijn allerlei mensen die het ook wel lekker vinden om dat vuurtje op te stoken en die dat wel een mooi verdienmodel vinden om boze burgers naar de mond te praten. En dat is de reden. Er is geen materiële, rationele, onderliggende reden."
Het effect van sociale media wordt volgens hem heel erg onderschat.
"Het merendeel van de stemmers heeft pas op het allerlaatste moment besloten wat ze gaan stemmen. (..) Dat laat zien dat er dus helemaal geen diepe onderliggende gedachten aan die stembeslissing vooraf zijn gegaan, want als je in werkelijke nood zit, dan weet je natuurlijk heel goed waar je op gaat stemmen. En dat bewijst de viraliteit van stemmen tegenwoordig."
Volgens De Hond heeft Schimmelpenninck niet alle onderzoeken naar de argumentatie van de PVV-kiezer gelezen. Dat sociale media een rol heeft gespeeld in het groot maken van PVV, verwerpt hij ook.
"Wat mensen vooral vinden is dat de bestuurscultuur van de laatste jaren moet veranderen. Dat er gewoon allerlei problemen zijn blijven liggen, niet worden opgelost. Dat is één. Als je gewoon met die mensen spreekt, daar bent in de gebieden waar de PVV hoog is gescoord, dan kan je begrijpen waarom ze op dat moment dat stemmen. (..) De PVV heeft in 2010 ook 24 zetels gehaald. Toen waren sociale media er nog niet."
Dit is de Dag
Luister het hele debat tussen Maurice de Hond en Sander Schimmelpenninck in de uitzending van Dit is de Dag (EO) nu hier terug:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenPraat mee
Heb je op de PVV gestemd? En zo ja, waarom?
