Rooster op de schop
Scholen experimenteren met kortere lesuren: goed of juist slecht voor de kwaliteit?
23 januari 2024 · 15:15
Update: 24 januari 2024 · 08:45
In gesprek met
Marcel van Dijk
Rector Vechtstede College (GSF)
"De Nederlandse leraar heeft te weinig tijd om altijd maar weer goede lessen te kunnen ontwikkelen."
Eric van 't Zelfde
Oud-schooldirecteur en bekend van het programma Dream School
"Het onderwijs heeft bijgedragen aan een teloorgang van creativiteit en sportiviteit bij de jeugd."
Ton van Haperen
Leraar economie in het middelbaar onderwijs
"Ik begrijp niet hoe dit ook maar iets kan bijdragen aan het meer leren aan kinderen op school."
In het kort
Hoe lang duurde een lesuur op de middelbare school bij jou? Waarschijnlijk 45, 50 of 60 minuten. Ongeveer 40 scholen doen mee aan een proef met kortere en minder lesuren. De tijd die vrijkomt moet gaan naar de voorbereiding en dus zorgen voor een betere kwaliteit van de les. Maar werkt het echt zo simpel?
Wat denk jij?
Prima als het aantal lesuren op school omlaag gaat
Dit is de situatie
Experiment met minder les
Minder naar school en dus meer vrije tijd, het klinkt als de droom van elke tiener. Die wordt nu voor een flink aantal leerlingen werkelijkheid, want op minstens veertig middelbare scholen in Nederland gaan ze volgend jaar minder uren naar school of worden de lesuren korter. De tijd die hierdoor vrijkomt, willen de leraren gebruiken om hun lessen beter voor te bereiden en zo de kwaliteit van hun lessen te verbeteren.
Het experiment moet dus de kwaliteit verbeteren, maar heeft ook als doel het beroep van leraar aantrekkelijker te maken, omdat de werkdruk erdoor omlaag moet gaan. Er is afgesproken dat de onderwijsinspectie de scholen die meedoen niet gaat bestraffen voor de verkorte lestijd.
De vele lesuren zorgen voor druk bij zowel leerlingen als personeel. In Nederland hebben leerlingen 25% meer lesuren dan het gemiddelde in Europa. In veel andere landen zijn de prestaties van leerlingen beter, zelfs met minder lesuren. Dus: meer les betekent niet per se beter onderwijs.
Deze school is al begonnen met kortere lesuren
Een peiling in november liet zien dat leraren en leerlingen bijna allemaal tevreden zijn met het veertig-minutenrooster. Opvallend genoeg reageerden ook ouders zonder uitzondering positief op het plan, omdat ze zien dat hun kinderen hard moeten werken.
De school loopt vooruit op de landelijke proef van het ministerie van Onderwijs, die na de zomer van start gaat. Een deel van de scholen begint dan, terwijl een ander deel in augustus 2025 van start gaat.
Je hebt de laatste tijd misschien wel in het nieuws gehoord dat de leerprestaties van Nederlandse kinderen achteruit gaan. Dan lijkt minder lesgeven dus misschien wel tegenstrijdig. Maar scholen hebben veel vrijheid om de proef naar eigen inzicht in te richten, in overleg met hun personeel, leerlingen en ouders. Het hoeft niet per se een veertig-minutenrooster te zijn, zoals in Weesp. Het kan ook door te snijden in extra activiteiten, met als doel de werkdruk te verminderen.
Hoeveel lesuren maken Nederlandse kinderen eigenlijk?
- vmbo (4 jaar): 3.700 uur
- havo (5 jaar): 4.700 uur
- vwo (6 jaar): 5.700 uur
Dit is de discussie
Minder lesuren: hoe verstandig is dat?
De werkdruk voor leraren wordt lager en de kwaliteit van de lessen gaat omhoog. Klinkt als een win-winsituatie. Of is het te mooi om waar te zijn? Want nog minder lesuren, terwijl de leerprestaties nu al achteruit gaan... Hoe verstandig is dat eigenlijk?
Marcel van Dijk is rector op het Vechtstede College in Weesp, de school die in september al overstapte naar een rooster van veertig minuten per lesuur. De eerste ervaringen op zijn school zijn positief en dat heeft er vooral mee te maken dat leraren meer tijd hebben om hun lessen voor te bereiden. Dat zegt hij in Dit is de Dag (EO).
"De kwaliteit van de les wordt bepaald door het vakmanschap en de kwaliteit van de leraar. De Nederlandse leraar heeft te weinig tijd om altijd maar weer goede lessen te kunnen ontwikkelen. We denken ook dat het voor docenten aantrekkelijk is om meer ontwikkeltijd te krijgen. Bovendien vind ik dat de Nederlandse leerlingen nu wel heel veel uren op school zitten: dat is niet effectief. Minder onderwijstijd kan dus zeker zorgen voor meer kwaliteit, al moet je natuurlijk wel zorgen voor goede randvoorwaarden."
Oud-schooldirecteur Eric van 't Zelfde, bekend van het programma Dream School (NTR), vindt het experiment van minder lestijd ook een goed plan, als het tenminste gekoppeld wordt aan minder breed opleiden: dus veel minder vakken. Daarnaast denkt hij dat het voor de ontwikkeling van kinderen heel goed zou zijn als ze wat minder lange dagen op school maken.
"Voor de kinderen lijkt het me fantastisch. Als je om kwart over acht de school binnenstapt, je komt over vijf uur thuis en wordt dan nog overdonderd door een berg aan huiswerk... Wanneer kunnen ze nog sporten, muziek maken of buitenspelen? Ik vind dat het onderwijs heeft bijgedragen aan een teloorgang van creativiteit en sportiviteit bij de jeugd. Omdat ze overbelast worden op school."
Leraar Ton van Haperen is allesbehalve enthousiast over het experiment. Volgens hem is het hele plan op z'n minst ongelukkig getimed. Van Haperen verwijst naar de PISA-resultaten, die in december verschenen, waaruit bleek dat in twintig jaar tijd het aantal slecht lezende kinderen gestegen is van 10% naar 33%. Het is volgens hem best wel apart om dan juist minder les te gaan geven.
"Het onderwijs is rijp voor de noodtoestand, het gaat echt waanzinnig slecht. Ik begrijp niet hoe dit ook maar iets kan bijdragen aan het meer leren aan kinderen op school. Want dat is het grote probleem: kinderen leren steeds minder op school. Dan is dit niet waar je mee begint, lijkt mij. Lessen van veertig minuten, dat is echt best wel kort om kinderen iets te leren. En over de werkdruk? Leraren geven vijf lessen van vijftig minuten op een dag. Dan hebben ze nog wel wat tijd om hun lessen voor te bereiden, dacht ik toch?"
Dit is het debat
Luister onze podcast
Ben je benieuwd naar het hele gesprek in Dit is de Dag (EO)? Luister hieronder naar de podcast, waarin presentator Jan-Willem Wesselink in gesprek gaat met leraar economie Ton van Haperen, oud-schooldirecteur Eric van ’t Zelfde en rector Vechtstede College Weesp Marcel van Dijk.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenDit maakten we ook
Wat denk jij?
