Politieagenten mogen eigen religie noemen in nieuwe eed: 'Hoe houden we het symbool krachtig?'
9 januari 2025 · 19:00| Leestijd: 4 min
Update: 10 januari 2025 · 13:06
In dit artikel aan het woord
"Meer diversiteit in de ambtseed kan zorgen voor meer vertrouwen. Het laat namelijk zien dat agenten oprecht staan voor hun werk."
"Het is voor ons niet zomaar een ritueel, maar een belangrijk symbool van betrouwbaarheid en moraal."
In het kort
"Zo waarlijk helpe mij, God almachtig." Maar wat als je niet in de christelijke God gelooft, of een andere godsdienst aanhangt? Sinds 1 januari van dit jaar kun je je eigen geloofsovertuiging meenemen in de eed. Is dat iets goeds? Of doet het af aan de kracht van een eed?
Samenvatting van DIT artikel
De nieuwe ambtseed biedt sinds 1 januari 2025 meer ruimte voor religieuze diversiteit. Naast de christelijke formulering kunnen mensen nu ook zweren op hun eigen geloof, zoals "Zo waarlijk helpe mij Allah." Dit besluit heeft geleid tot gemengde reacties.
Hoogleraar Jonathan Soeharno vindt het een goede stap naar inclusiviteit en meer vertrouwen in het ambt. Hij wijst op voorbeelden uit andere landen, zoals Engeland, waar ook alternatieve gebaren en teksten zijn toegestaan. SGP-Kamerlid Jaco van den Brink is kritischer. Hij vindt dat de eed symbool staat voor betrouwbaarheid en moraal en vreest dat deze kracht verliest door de open formulering. Hij mist bovendien de publieke discussie die geleid heeft tot dit besluit.
Wat denk jij?
Stel dat jij een eed moest afleggen, voor welke variant zou je dan kiezen?
Aantal reacties: 0
Meer diversiteit in wat mensen geloven
Bij sommige beroepen is het verplicht om een ambtseed af te leggen. In een eed verklaren werknemers integer te werk te zullen gaan bij het uitvoeren van het beroep dat ze gaan uitvoeren. Bij het afleggen van een eed waren er tot voor kort twee opties: "Zo waarlijk helpe mij God almachtig" of "Dat verklaar en beloof ik". Maar per 1 januari 2025 zijn er meer mogelijkheden.
Bij welke beroepen moet je een eed afleggen?
Wie een openbare functie aanvaardt, bijvoorbeeld als ambtenaar, agent of militair, moet een ambtseed afleggen. Wanneer je een bestuurlijke functie aanneemt bij de overheid, is er de zogeheten zuiveringseed. Hierin beloof je onder andere trouw aan het staatshoofd en aan de grondwet.
Ook mensen met een medisch of paramedisch beroep moeten een eed afleggen: de Eed van Hippocrates. Hierin beloven ze onder andere te streven naar het verlichten van lijden en te voldoen aan de geheimhoudingsplicht.
Wie vanuit een andere religieuze levensovertuiging de eed wil afleggen, is dat een optie. Zo kunnen moslims nu kiezen voor "Zo waarlijk helpe mij Allah". De regering heeft hiertoe besloten omdat zij ruimte wil bieden aan diversiteit.
Dit is de discussieIs dit een goede ontwikkeling?
De nieuwe eed roept uiteenlopende reacties op. Sommigen zien het als een positieve stap die recht doet aan diversiteit in de samenleving. Anderen vrezen dat het de kracht van de eed afzwakt en bekritiseren het proces waarmee het besluit tot stand is gekomen. Zo stelde de SGP Kamervragen om deze zorgen te uiten.
Hoogleraar rechtspleging Jonathan Soeharno is gespecialiseerd in denken over de eed. Hij vindt het een goede ontwikkeling dat er in de ambtseed ook ruimte ontstaat voor andere religies, vertelt hij in Dit is de Dag (EO):
"Ik vind het een goede zaak. De optie bestaat in andere landen al langer. In Engeland kun je bijvoorbeeld de Bhagavad Gita of de Torah gebruiken. Dat maakt de eed geloofwaardiger en inclusiever."
Het is volgens Soeharno niet alleen fijn voor de persoon die de eed aflegt, maar ook voor het vertrouwen van burgers in de politie.
"Meer diversiteit in de ambtseed kan zorgen voor meer vertrouwen. Het laat namelijk zien dat agenten oprecht staan voor hun werk, omdat ze het goed doen van hun werk koppelen aan hun hoogste waarden."
Er zijn ook kritische geluiden. Jaco van den Brink, Tweede Kamerlid voor de SGP, heeft vooral moeite met de manier waarop het besluit is genomen.
"Er heeft vooraf geen publieke discussie plaatsgevonden over deze keuze. Het is een ministerieel besluit geworden. (...) Het is voor ons niet zomaar een ritueel, maar een belangrijk symbool van betrouwbaarheid en moraal."
Volgens Van den Brink is de eed nu "te open". Als iedereen zijn eigen invulling aan de eed kan geven, verliest deze voor hem een stuk van zijn kracht. Daarnaast is een eed waarin de christelijke God wordt genoemd naar zijn mening ook waardevol voor de samenleving als geheel.
"Het christelijk geloof heeft ons land gevormd, en die erfenis dreigt steeds meer naar de achtergrond te verdwijnen. Dan vergeten we waar we vandaan komen."
De tekst is dus gewijzigd, maar het gebaar wat daarbij wordt gemaakt is nog hetzelfde. Dat is een opgestoken rechterhand, waarbij de wijsvinger en middelvinger gestrekt zijn. De ringvinger, pink en duim zijn naar binnen gevouwen. Jonathan Soeharno noemt het opmerkelijk dat hier niets in is veranderd.
"Als je de tekst van de eed openstelt voor andere religies, is het vreemd dat het gebaar zo sterk christelijk blijft. Het is namelijk een verwijzing naar de christelijke leer van de Drie-eenheid. In Engeland hebben ze dit wel meegenomen in de aanpassing van hun eedsystemen."
Van den Brink noemt dit een "interessant perspectief'. Maar hij vindt het vooral belangrijk om een balans te vinden tussen inclusiviteit en traditie.
"Het moet niet alleen een persoonlijke, maar ook een publieke waarborg zijn. We moeten nadenken over hoe we het symbool krachtig en herkenbaar houden, terwijl we recht doen aan diversiteit."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Luister Dit is de Dag terug als podcast
In Dit is de Dag (EO) gaat Margje Fikse verder over dit onderwerp in gesprek met Jaco van den Brink, voorzitter van het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP en Jonathan Soeharno, hoogleraar rechtspleging aan de Universiteit van Amsterdam en schrijver van het boek 'De waarde van de eed'.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ook- Undercoveragenten minder vaak ingezet door misstanden, maar is dat een probleem?
Undercoveragenten minder vaak ingezet door misstanden, maar is dat een probleem?
- Moet je eerder met pensioen kunnen als je zwaar werk doet? 'Ik ben principieel tegen'
Moet je eerder met pensioen kunnen als je zwaar werk doet? 'Ik ben principieel tegen'
