Celine kreeg een enorme burn-out: 'Ik lag wekenlang in een donkere kamer'

Vrij snel in het begin van het interview met DIT wil Celine van Engelenhoven (31) eerst iets duidelijk maken: "Het ligt niet aan mijn werk dat ik ben uitgevallen", zegt ze. "Een burn-out is veel complexer dan alleen je werk. Zelf had ik een coole baan en een superleuke band met collega’s."

En dat werk waar ze zo van genoot, was lesgeven in psychologie aan een hogeschool. Celine begon er als stagiaire tijdens haar studie, maar klom in korte tijd op tot docent en coördinator. Naast werken en het afronden van haar studie deed ze de leukste dingen: "Ik reisde, had een groot sociaal netwerk, sportte intensief en deed vrijwilligerswerk. Ik dacht: ik ga wel lekker."

'Pap, mam, het gaat niet goed'

Het was een dinsdag in juli, hartje zomer. "Onverwachts had ik een vrije dag. Het was echt een hele relaxte dag. Ik ben met mijn vader op pad geweest en ik heb nog lekker in de zon gezeten."

Maar ’s nachts werd ze ineens wakker. "Ik voelde me raar. Ik ging naar de wc en voelde: dit is niet goed. Het lukte me nog net om m’n ouders te bellen met de woorden: 'Het gaat niet goed, ik heb nu hulp nodig'. Ik heb op één of andere manier de deur nog los kunnen maken en daarna was het helemaal out in mijn hoofd."

Naar het ziekenhuis

Haar ouders kwamen er meteen aan en zagen dat het goed mis was. "Ik kon niet meer denken, praten of lopen. Mijn oerinstinct zei: je moet blijven ademen. Ik reageerde eigenlijk nergens meer op. Onsamenhangend vroeg ik: ‘Ga ik nu dood?’. Mijn moeder probeerde me gerust te stellen, maar vond het ook wel eng worden."

Pas in de ambulance lukte het voorzichtig wat te reageren en na een uurtje in het ziekenhuis kwam ze weer wat bij. "Er kwam niks geks uit de bloedonderzoeken, ik was kerngezond. Het was helemaal uit het niks gekomen. Ik heb nog wat onderzoeken gehad bij neurologie, daarna ben ik naar huis gegaan. Dat was heel onwerkelijk en ik heb me een paar dagen heel slecht gevoeld."

'De arts zei dat het goed ging, maar ik voelde me kapot'

Haar ouders namen Celine in huis, waar ze bij kon komen. Zo goed en kwaad als het kon probeerde ze haar leven weer op te pakken."Na 4 weken dacht ik: ik probeer eens een stukje te wandelen. Ik voelde me zo krakkemikkig en moe. Ook probeerde ik weer wat te gaan werken. Maar als ik naar het scherm keek, was het wazig allemaal."

'Heb je geen burn-out?'

Na 6 weken had de neuroloog uitslag van haar hersenscan. De beelden zagen er goed uit: "Ik was gezond, maar zo voelde ik me niet. Ik zat daar als een lege huls. Niks drong tot me door. De arts zei dat het goed ging, maar ik voelde me kapot en mijn hoofd deed raar. Ik zei: 'Mijn hoofd voelt als een verkeersplein zonder stoplichten en regels. Alsof iedereen kriskras door elkaar heen scheurt en tegen elkaar botst – één grote chaos'."

Volgens de arts had Celine een eenmalige storing in een deel van een hersengebied gehad. Daarbij gaat er iets mis met de signalen van je hersenen naar delen van het lichaam: een korte kortsluiting in het brein. "Op dat moment had ik daar al hersteld van moeten zijn. Toen vroeg ze: 'Heb jij dan geen burn-out'?"

'Ik leefde op adrenaline en stress'

Op dat moment vielen alle puzzelstukjes op zijn plek: "Heel intuïtief zei ik: ja. Dat wat er in mijn hersenen was gebeurd, was de trigger voor de burn-out geweest waardoor ik niet herstelde. Die trigger had bijvoorbeeld ook iets anders kunnen zijn. Ik denk dat ik de burn-out hoe dan ook wel een keer had gehad."

Eerder hielp Celine studenten om burn-outs te voorkomen. Nu had ze er zelf één: "Het was altijd droge kennis uit de boekjes. Ik heb er nooit aan gedacht om het op mezelf te betrekken."

Leven op adrenaline en stress

Nu, 2,5 jaar later, ziet ze hoe verschillende factoren ertoe leidden dat ze helemaal uitviel. "Vaak gaat het bij burn-outs om een combinatie van dingen. Zo heb ik best gevoeligheid voor stress en spanning in mijn genen."

Ook heeft ze karaktereigenschappen die je vaker terugziet bij burn-outs: “Zoals een hoog verantwoordelijkheidsgevoel, ambitieus zijn en je werk perfect willen doen. Daarbij ben je als vrouw door je hormonen ook wat gevoeliger voor stress. Een ander punt: ik leefde best extravert, terwijl ik stiekem best introvert ben."

'Na mijn diagnose ben ik helemaal ingestort'

Toch had ze zelf niet door dat de druk zich in haar lijf opstapelde. "Ik vond het lesgeven en mijn sociale netwerk heel leuk, maar ik had niet door dat het continu op adrenaline en stress was. Dat voelde toen lekker: ik ging hard. Maar achteraf heeft me dat uitgeput. Mijn hoofd stond niet in verbinding met mijn lijf."

Helemaal ingestort

Haar burn-out was het begin van een lange weg. "Na mijn diagnose ben ik helemaal ingestort. Ik lag wekenlang stil in een donkere kamer bij mijn ouders. Daar brachten ze me eten. Ik praatte met niemand, ik kon het niet aan. Ik kon niet eens de trap oplopen."

Die eerste maanden was haar kring heel klein en leunde ze sterk op haar ouders. "Ik heb vooral ons gezin gezien, veel geknuffeld met mijn neefjes. Ik durfde niet alleen te zijn en had veel last van paniekaanvallen. Het was echt overleven."

Langzaam krabbelde ze weer overeind. "De rode draad in mijn herstel was het vinden van ontspanning. Dat is een enorme zoektocht geweest. Mijn zenuwstelsel was compleet over de rooie. Zo bezocht ik geregeld een masseur. Het voelde nog te vroeg om te gaan praten in therapie. Ook hielp iemand me met oefeningen om spanning en stress uit je lijf los te laten."

Ontspanning en herstel

Bij een burn-out is het advies vaak om in therapie te gaan, iets waar werkgevers ook op aandringen. Maar dat moet je niet te snel doen als je er flink bent ‘uitgeknald’, vindt Celine. "Eerst moet je eens kijken of het lukt om 3 keer per dag aan de tafel te eten, 5 minuten te wandelen en een paar bladzijdes te lezen."

Wel had ze baat bij slaapmedicatie: "De burn-out maakte me uitgeput, maar door het hoge stresslevel kon ik niet slapen. Ik lag met opengesperde ogen te kijken naar het plafond, het ging niet. Het enige wat ik wilde, was slapen en me even niet ellendig voelen. Ik kan nog bijna huilen als ik daar aan terugdenk."

Bij een burn-out speelt je karakter mee, maar ook overtuigingen en patronen, zegt Celine. Met behulp van een psycholoog probeert ze dat nu aan te pakken. "Ik voelde altijd wel druk om te presteren en me te bewijzen. Ik legde de lat hoog voor mezelf. Tegelijk was mijn zelfbeeld laag. Dat gaf continu stress en druk."

'Ik worstel nog steeds'

Eén van de dingen die haar hielp, was om het van zich af schrijven. Dat leidde tot een boek, die bijna uitkomt. Het is haar persoonlijke verhaal, met veel handreikingen voor als je zelf in een burn-out zit. "Ik voelde wel druk: 'Nu moet ik een stress legend zijn'. Want ik ben nog steeds niet hersteld. Een flinke burn-out kan wel 4 jaar duren."

Herstellen in het onderwijs was geen optie, merkte ze. Nu helpt ze als TRE-therapeut (Tension and Trauma Releasing Exercises) anderen met oefeningen om spanning los te laten en is ze beschikbaar als mentor voor wie zelf midden in een burn-out zit. "Het hielp om voor mezelf te beginnen en ik kan op deze manier mijn eigen weekplanning maken en rust inplannen. Het is een veel rustiger tempo."

Het is geen happy end verhaal, zegt ze. "Het is echt een zwarte bladzijde uit mijn leven. Maar je leert ook veel van zo’n fase: het daglicht komt ook weer. Ik worstel nog steeds. Ik heb nu geen gevoel van 'ik ben er', ook al heb ik nu een boek geschreven en help ik ook anderen. Maar het mag naast elkaar bestaan. Dat is hoe het leven gewoon is."

Dit maakten we ook

• Katie Vlaardingerbroek heeft PTSS maar werd jaren van kastje naar de muur gestuurd: 'Heb 30 keer mijn verhaal verteld'

  Katie Vlaardingerbroek heeft PTSS maar werd jaren van kastje naar de muur gestuurd: 'Heb 30 keer mijn verhaal verteld'

• Mentale gezondheid jongeren verder afgenomen: 'Groeiende crisis'

  Mentale gezondheid jongeren verder afgenomen: 'Groeiende crisis'

• ChatGPT gebruiken als psycholoog: een slim idee? 'Soms lach ik om de chatbot'

  ChatGPT gebruiken als psycholoog: een slim idee? 'Soms lach ik om de chatbot'

• Gaan jongeren te snel naar de psycholoog? 'Ze hebben niet geleerd om te gaan met tegenslag'

  Gaan jongeren te snel naar de psycholoog? 'Ze hebben niet geleerd om te gaan met tegenslag'