Inloggen bij dit

Praat je mee? Als je bent ingelogd, kun je reacties plaatsen en gesprekken volgen.

Door in te loggen bevestig je dat je de Algemene Voorwaarden en Privacyverklaring van de EO hebt gelezen en begrepen.

Hulp nodig?

Check de veelgestelde vragen.

Emile Schrijver geeft een toespraak in de Portugese Synagoge tijdens de openingsceremonie van het Nationaal Holocaustmuseum. In het museum komt de geschiedenis van de Jodenvervolging in Nederland aan bod.
© ANP

Directeur Ho­lo­caust­mu­se­um vindt dat linkse partijen zich duidelijker moeten uitspreken over an­ti­se­mi­tis­me: 'Het is doodstil'

31 december 2024 · 12:15| Leestijd: 4 min

Update: 1 januari 2025 · 11:31

In het kort

Directeur van het Holocaustmuseum Emile Schrijver vindt dat linkse partijen zich duidelijker mogen uitspreken tegen antisemitisme. "Ik vind het doodstil op links", zegt hij bij Dit is de Dag (EO). "De vrijblijvende opmerking: 'Wij zijn heel erg tegen Jodenhaat'; ja, gelukkig maar. Maar wat betekent dat?"

Wat denk jij?

Ben jij bezorgd over antisemitisme in Nederland?

Het was een roerig jaar voor Schrijver. Begin dit jaar werd de opening van het Nationaal Holocaust Museum verstoord, en antisemitisme nam toe.

"We zitten in een tijd waarin er allemaal 'kleine' dingetjes gebeuren. We moeten niet net doen alsof dat bij elkaar niet iets enorms is. We hebben een probleem." Tegelijkertijd moeten we ook waken voor het té gemakkelijk inzetten van de term antisemitisme, zegt hij. "Een van de gevaren van antisemitisme is dat als je het te vaak zegt, het zijn betekenis verliest. Dus je moet de dingen die antisemitisch zijn zo noemen. Maar niet iedere vorm van kritiek, en zelfs niet iedere lelijke opmerking, is bij voorbaat toxisch-antisemitisch."

De cijfers over antisemitisme

De politie registreerde in 2023 880 gevallen van antisemitisme. Het jaar daarvoor ging het om 549 gevallen. Daarbinnen nam het aantal gevallen van antisemitisme waarbij sprake was van geweld of bedreiging toe. In 2023 registreerde de politie 43 gevallen van gewelddadig antisemitisme, tegen 28 in 2022. In 80 van de door de politie geregistreerde gevallen ging het antisemitisme gepaard met bedreiging. In 2022 ging dat om 54 gevallen.

Uit cijfers van het meldpunt Meld.Online Discriminatie blijkt dat het aantal meldingen van online antisemitisme sinds 7 oktober 2023 met 48% is toegenomen ten opzichte van het jaar ervoor.

Als voorbeeld noemt hij iets wat hij veel hoorde in de aanloop naar de opening van zijn museum, waar 30 miljoen euro voor opgehaald werd. "Toen ben ik tientallen malen aangesproken door mensen die zeiden: 'Er zijn toch wel een paar rijke Joden die het museum voor je kunnen betalen.' Dat bedoelen ze gekscherend, maar het sentiment wat daaronder zit is best ongemakkelijk."

Politici en antisemitisme

Maar als het wél gaat om antisemitisme, vindt hij dat sommige politici zich niet voldoende uitspreken. "Je moet rechts en links uit elkaar houden: daar gaat het uiteindelijk niet over", zegt Schrijver. "Het gaat over humanitaire waarden. Ik vind het heel erg ingewikkeld dat het probleem van antisemitisme in Nederland gereduceerd wordt tot een integratieprobleem. Want dat is het niet." Hij doelt hiermee op de uitspraken van premier Dick Schoof. Hij stelde na aanvallen op Israëlische voetbalsupporters in Amsterdam op 7 november dat Nederland een "integratieprobleem heeft". Een groot deel van de islamitische jongeren onderschrijft volgens hem de Nederlandse normen en waarden niet.

"Je praat over vierde generatie Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond in veel gevallen. Ook niet altijd trouwens, dus dat is veel ingewikkelder", zegt Schrijver daarover. "Antisemitisme in Europa bestaat ook al heel lang aan de rechterkant van het politieke spectrum. Dat is gewoon weer salonfähig. Maar dat is ook nooit weggeweest."

Wat is salonfähig?

Salonfähig betekent dat iets of iemand geaccepteerd is in een nette of beschaafde omgeving. Het woord komt uit het Duits en wordt vaak gebruikt als iets wat eerst onbeleefd of taboe was, nu wel wordt geaccepteerd in het dagelijks leven of in het openbaar.

Voorbeeld:

  • Vroeger: Schelden in een gesprek werd gezien als ongepast.
  • Nu: Sommige scheldwoorden zijn tegenwoordig salonfähig en worden minder streng beoordeeld.

Het woord wordt vaak gebruikt om aan te geven dat iets niet meer "vreemd" of "ongepast" is in een bepaalde groep of situatie.

Zelf zit Schrijver aan de linkerkant van het spectrum. "Maar ik vind het op dit moment doodstil op links", vertelt hij. "Wat je in GroenLinks-PvdA heel erg ziet is dat het pro-Palestina-narratief heel sterk geworden is. Daar zit voor bij de pijn aan de linkerkant. 98% van de studenten die staan te protesteren voor Palestina is natuurlijk helemaal niet antisemitisch, zegt hij. "Maar als er door die 2% die dat wel uit, de meest verschrikkelijke dingen geschreeuwd worden, zoals: 'We don't want no zionists here', dan zet de partij zich daar niet tegen af."

Emile Schrijver
Emile SchrijverDirecteur van het Nationaal Holocaustmuseum

"Ik voel me niet gesteund door mijn eigen partij."

Schrijver voelt zich daarom niet voldoende gesteund door zijn eigen partij. "Dat betekent niet dat ik te maken heb met een grote linkse horde antisemieten", benadrukt hij, "dat betekent dat ik niet het gegeven antwoord krijg wat ik onder deze omstandigheden zou verwachten."

Praat mee

Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?

Inloggen bij eo

Super dat je jouw perspectief wil delen! Log in om je reactie te plaatsen.

Door in te loggen bevestig je dat je de Algemene Voorwaarden en Privacyverklaring van de EO hebt gelezen en begrepen.

Hulp nodig?

Check de veelgestelde vragen.

Meer weten?

Luister Dit is de Dag terug als podcast

In Dit is de Dag (EO) gaat Margje FIkse verder over dit onderwerp in gesprek. Beluister de uitzending hieronder als podcast. 

De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

Dit is de dag
Dit is de dag

Dit artikel hoort bij het programma

Dit is de dag

Meest gelezen

Lees ook