Donny M. krijgt 25 jaar cel én tbs. Heeft dwangverpleging na zo'n lange straf nog zin?
vandaag · 16:03| Leestijd: 7 min
Update: vandaag · 20:28
In dit artikel aan het woord
"Zo'n celstraf kan ook 12 of 15 jaar zijn, zodat je eerder aan een tbs-behandeling begint."
"Bij combinatiestraffen heb je vaak te maken met zwaar gestoorde figuren. Je kunt je afvragen of die überhaupt te genezen zijn."
In het kort
Donny M., de moordenaar van de 9-jarige Gino, werd deze week veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf en daarna nog tbs met dwangverpleging. Heeft een behandeling na zo’n lange straf nog wel zin?
Samenvatting van DIT artikel
Donny M. is veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging voor het ontvoeren, misbruiken en vermoorden van de 9-jarige Gino. Het aantal mensen dat - net als Donny M. - veroordeeld wordt met een celstraf én tbs is de afgelopen tien jaar verdubbeld. Er is kritiek op die ontwikkeling: volgens een vertegenwoordiger van TBS Nederland werkt tbs beter als de behandeling op korte termijn begint, en niet pas na een lange gevangenisstraf. Hebben zij een punt?
In Dit is de Dag (EO) gaan tbs-advocaat Jan Jesse Lieftink en strafrechtadvocaat Richard Korver daarover in gesprek.. Lieftink vindt dat een lange gevangenisstraf vóór tbs schadelijk is, omdat gevangenen hierdoor psychisch slechter worden en behandeling moeilijker wordt. Hij pleit voor een terugkeer van de 'Foppensregeling', zodat veroordeelden indien nodig eerder aan hun tbs-behandeling kunnen beginnen. Korver benadrukt echter dat tbs vooral bedoeld is als beveiligingsmaatregel en dat lange gevangenisstraffen soms nodig zijn, vooral bij zware gevallen die moeilijk te genezen zijn.
Wat denk jij?
Vind jij het terecht dat Donny M. na zijn gevangenisstraf tbs krijgt?
Aantal reacties: 0
Zaak Gino: Donny M. krijgt 25 jaar gevangenisstraf en tbs
De rechtbank in Maastricht heeft Donny M. deze week veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging. Hij is schuldig bevonden aan het ontvoeren, misbruiken en vermoorden van de 9-jarige Gino van der Straeten. M. heeft de laatste uren van Gino's leven "tot een hel gemaakt", aldus één van de rechters. Ook had M. kinderporno in bezit en pleegde hij eerder ontucht met een 17-jarige jongen.
Zaak Gino: hoe zat het ook alweer?
Op de avond van 1 juni 2022 ontvoerde Donny M. de 9-jarige Gino uit een speeltuin in Kerkrade. Hij nam het jongetje mee naar zijn huis in Geleen. Diezelfde avond werd Gino onder invloed van verschillende drugs misbruikt door Donny M., in de badkamer van zijn woning. Gino kreeg ook viagra.
Later die avond zocht Donny M. op internet naar 'verstikking met een kussen', omdat Gino hard schreeuwde. Donny M. werd daar "helemaal gek van", zei hij in de rechtszaal. Kort daarna pakte hij een kussen dat naast de wasmachine stond en verstikte hij het kind. Gino overleed.
Donny M. stopte het lichaam van Gino in een vuilniszak en dumpte het in de tuin van een afgebrand huis in de buurt. Hij wilde het lichaam daar eigenlijk in brand steken met benzine, maar zag er uiteindelijk van af. Drie dagen later werd het lichaam van Gino gevonden door de politie. Donny M. had hen zelf verteld waar het lichaam lag, nadat de politie Donny M. door DNA-onderzoek op het spoor was gekomen.
De opgelegde straf is lager dan de eis van het Openbaar Ministerie (OM). Het OM wilde Donny M. 28 jaar celstraf en tbs opleggen. De rechtbank koos ervoor om daar drie jaar celstraf van af te trekken, omdat M. verminderd toerekeningsvatbaar was toen hij de misdrijven pleegde. Hij kampt met verschillende psychische stoornissen, waaronder een pedofiele stoornis en een gedragsstoornis. Het OM had daar volgens de rechters onvoldoende rekening mee gehouden.
Wat houdt een tbs-straf precies in?
Een tbs-straf (terbeschikkingstelling) is een straf die wordt gegeven aan mensen die een ernstig misdrijf hebben gepleegd én die psychisch ziek zijn. In de tbs-instelling worden ze intensief behandeld voor hun psychische problemen. In principe duurt zo'n behandeling minstens twee jaar, maar het kan eindeloos verlengd worden zolang de persoon nog een gevaar is voor de maatschappij. Gemiddeld duurt een tbs-behandeling zo'n acht jaar.
Kritische reacties: alwéér een combinatiestraf
Donny M. is lang niet de enige misdadiger die een lange celstraf in combinatie met tbs krijgt. Volgens de Raad voor Rechtspraak komen zogenaamde 'combinatiestraffen' steeds vaker voor: in tien jaar tijd is het aantal ruim verdubbeld, van 120 in 2012 naar 260 in 2023.
Waarom stijgt het aantal combinatiestraffen?
Volgens hoogleraar sanctierecht Pauline Schuyt van de Universiteit Leiden worden combinatiestraffen vaker opgelegd, omdat nabestaanden en slachtoffers er steeds vaker vragen om vergelding voor de dader - ook als de dader tijdens het misdrijf (deels) ontoerekeningsvatbaar was.
Daarnaast speelt het beleid van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens een belangrijke rol, aldus Schuyt. Volgens het Europese Hof hebben gevangenen met levenslang namelijk het recht om na 25 jaar een herziening van hun straf te krijgen. Dat kan dus betekenen dat iemand die voor levenslang veroordeeld is, niet levenslang in de cel blijft zitten. Tbs wordt volgens Schuyt daarom soms gebruikt door rechters om de kans dat een veroordeelde ooit weer vrijkomt te verkleinen.
Die cijfers stuiten op kritiek. Volgens Jasper Schetters, voorzitter inhoudelijk overleg bij TBS Nederland, is het "geen goede ontwikkeling" dat daders pas na zo'n ellenlange celstraf aan hun behandeling beginnen. "Tbs hoort niet ingezet te worden als vergelding", zegt hij bij bij EenVandaag. "Tbs is een behandelmaatregel gericht op resocialiseren, een gevangenisstraf draait om vergelding."
Bovendien voorziet Schetters dat het lastiger wordt om gedetineerden na een lange celstraf te behandelen. "Wat we doen in een tbs-behandeling, is het delict waarvoor iemand is veroordeeld helemaal uitspitten en ook naar de periode daarvoor te kijken", legt hij uit. "Het is wel heel lastig om 28 jaar terug in de tijd te moeten kijken."
Is deze kritiek terecht? Is het zinvol om een gevangenisstraf én tbs te geven aan criminelen zoals Donny M.? Of schiet de rechtsspraak daarmee haar doel voorbij?
Dit is de discussieCelstraf én tbs: worden combinatiestraffen te vaak opgelegd?
Volgens tbs-advocaat Jan Jesse Lieftink is het een slechte zaak dat gevangenen jarenlang moeten wachten op een tbs-behandeling. Als een gevangene hulp nodig heeft, moet hij of zij sneller geholpen worden. Hij vertelt in Dit is de Dag (EO):
"Als je zegt dat iemand behandeling nodig heeft omdat hij psychisch niet in orde is, combineer die behandeling dan niet met een heel lange gevangenisstraf. Dat gaat in tegen alle beginselen van tbs. Tbs is gericht op behandeling, maar veroordeelden komen vaak afgestompt en depressief uit de gevangenis. Dan zijn ze nog ongezonder dan dat ze erin gingen. Je staat met 10-0 achter als je dan met tbs begint."
"Iemand als Donny M. was deels toerekeningsvatbaar, maar ook deels ontoerekeningsvatbaar. Voor het ene deel moet hij gestraft worden, voor het andere deel moet hij behandeld worden. U hoort mij dus niet zeggen dat iemand als Donny M. geen celstraf verdient, maar die celstraf kan ook 12 of 15 jaar zijn, zodat hij eerder aan een tbs-behandeling begint."
Lieftink pleit daarom voor de terugkeer van de zogenaamde 'Foppensregeling', die in 2010 werd afgeschaft. Dat zou, kort gezegd, betekenen dat een gedetineerde na eenderde van zijn celstraf kan worden overgeplaatst naar een tbs-kliniek, als blijkt dat de behandeling in de gevangenis onvoldoende is.
Toelichting: wat is de Foppensregeling?
De Foppensregeling is een oude regeling in de Nederlandse rechtspraak die ervoor zorgde dat iemand met een tbs-maatregel na minimaal eenderde van de gevangenisstraf kon worden overgeplaatst naar tbs-kliniek. De regeling gold van 1997 tot en met 2010.
Dit gebeurde alleen als de Strafrechtelijke Zorgcommissie oordeelde dat de psychische zorg voor de veroordeelde in de gevangenis onvoldoende of zelfs schadelijk was. Het doel van de maatregel was om de effectiviteit van de behandeling te vergroten en de gedetineerde beter voor te bereiden op een terugkeer in de maatschappij.
Tegenwoordig kan alleen de rechter besluiten om een celstraf om te zetten in tbs. Dat maakt de procedure omslachtiger dan voorheen.
Strafrechtadvocaat Richard Korver is het niet met Lieftink eens. Hij vertelt:
"Tbs is in de eerste plaats een beveiligingsmaatregel, met als nevenfunctie de behandeling gericht op resocialisatie. Terugkeer in de samenleving, dus. Lieftink koerst aan op resocialisatie, maar juist bij die heel lange celstraffen in combinatie met tbs heb je vaak te maken met zwaar gestoorde figuren. Je kunt je afvragen of die überhaupt te genezen zijn."
Bovendien, als een veroordeelde wél kans maakt om succesvol behandeld te worden in een tbs-kliniek, kan het volgens Korver juist heel goed zijn om ze wat langer gevangen te houden:
"De stelling dat je na 28 jaar celstraf geen doelen meer kunt verwezenlijken met tbs, is in tegenspraak met forensische inzichten. Volgens Wieneke Smid, onderzoeker bij de Forensische Zorgspecialisten, vlakken karaktereigenschappen af bij ouderdom - dus ook de slechtere eigenschappen. Die zijn dan wellicht dus juist makkelijker te behandelen."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel?
Luister Dit is de Dag terug als podcast
In Dit is de Dag (EO) gaat Tijs van den Brink verder over dit onderwerp in gesprek met tbs-advocaat Jan Jesse Lieftink en strafrechtadvocaat Richard Korver. Beluister de uitzending hieronder als podcast.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ook- Zaak Gino en Donny M. volop in de media: hoe praat je met je kind over misbruik?
Zaak Gino en Donny M. volop in de media: hoe praat je met je kind over misbruik?
De akelige rechtszaak van Donny M. werd deze week niet alleen besproken door 'volwassen' media, maar ook door jongerenplatforms. Hoe praat je met je kind over zulke zware delicten en het gevaar van kindermisbruik?
- Een ex-tbs'er als buurman: heb jij recht om dat te weten?
Een ex-tbs'er als buurman: heb jij recht om dat te weten?
Stel, je krijgt een nieuwe buurman met een tbs-verleden. Zou jij dat willen weten? Zeven op de tien Nederlanders zegt van wel, maar belemmert dat niet zijn tweede kans?
- Verdient elke zedendelinquent een tweede kans?
Verdient elke zedendelinquent een tweede kans?
Bekende personen zoals acteur Thijs Römer en voetballer Desley Ubbink kwamen de afgelopen tijd vaak in het nieuws vanwege veroordelingen in zedenzaken. Mensen reageerden hier fel op. Maar is het niet gewoon normaal om iemand die spijt heeft betuigd en zijn straf heeft uitgezeten een tweede kans te geven? Of is dat te riskant?
