Kijk jij om naar de eenzame mensen in je buurt? 'Je hoort er niet meer vanzelfsprekend bij'
gisteren · 09:30| Leestijd: 8 min
Update: gisteren · 12:34
In dit artikel aan het woord
"Als buurman of buurvrouw heb je de gelegenheid om gewoon eens een praatje te maken. Daar begint het denk ik ook mee."
"Ik heb tegen mijn broer gezegd: stuur me af en toe eens een berichtje, laat effe zien dat ik besta, man."
"Ik hoor bij niemand. Ja, mijn familie, maar daar heb ik geen klik mee. Dat kan soms wel eenzaam voelen."
"Je hoort er niet meer vanzelfsprekend bij."
In het kort
We horen het ieder jaar weer: veel Nederlanders zijn eenzaam. Ouderen, maar ook jongeren worden steeds eenzamer. zowel jong als oud. Maar weet jij of de vrouw die je vaak alleen in de supermarkt ziet, of die student op de hoek die nét op kamers is gaan wonen, zich eenzaam voelen? En nog belangrijker, wat doen we om deze mensen te helpen? En hoe kúnnen we dat eigenlijk doen?
Samenvatting van DIT artikel
Eenzaamheid is een groeiend probleem in Nederland, vooral onder ouderen en jongeren. Meer dan een miljoen Nederlanders voelt zich erg eenzaam, en het gebruik van sociale media wordt vaak als oorzaak genoemd, vooral bij jongeren. Hoewel bijna de helft van de Nederlanders vindt dat ze meer zouden moeten doen om eenzaamheid te bestrijden, zijn tijdgebrek en andere verplichtingen vaak obstakels.
Experts benadrukken dat menselijk contact, hoe klein ook, belangrijk is in het bestrijden van eenzaamheid. Initiatieven zoals het signaleren van eenzaamheid door postbodes en projecten zoals de Lief & Leedstraten tonen positieve effecten.
Wat denk jij?
Ik weet wie er in mijn buurt eenzaam zijn
Aantal reacties: 0
Meer dan een miljoen Nederlanders erg eenzaam
Voel jij je wel eens niet verbonden met de mensen om je heen? Of zie je überhaupt weinig mensen? Dan ben je écht niet de enige. Meer dan een miljoen Nederlanders voelt zich erg eenzaam, en nog veel meer mensen ervaren af en toe eenzaamheid. En het gekke is: hoe dichter bevolkt een plek is, hoe eenzamer je je vaak voelt.
In deze gemeenten voelen Nederlanders zich het minst eenzaam
Volgens het onderzoek Beste gemeenten 2023, uitgevoerd door EW en Bureau Louter, zijn mensen in deze tien gemeenten het minst eenzaam:
- Rozendaal, Gelderland
- Ameland, Friesland
- Urk, Flevoland
- Tytsjerksteradiel, Friesland
- Tubbergen, Overijssel
- Renswoude, Utrecht
- De Fryske Marren, Friesland
- Koggenland, Noord-Holland
- Bloemendaal, Noord-Holland
- Dinkelland, Overijssel
Vooral onder ouderen zijn er veel eenzamen, maar ook steeds meer jongeren voelen zich eenzaam. Uit recent onderzoek van EenVandaag onder 25.000 mensen blijkt dat 1 op de 4 van de jongeren tussen de 18 en 34 jaar zich elke week eenzaam voelt. Het gebruik van social media wordt door veel van hen als reden aangewezen.
Dit zijn de cijfers
In 2022 voelde 11% van de Nederlanders zich sterk eenzaam, en 29% enigszins eenzaam. Ook het deel van de mensen dat zich soms eenzaam voelde, lag bijna 4 procent hoger dan voor de pandemie. Dit blijkt uit een representatieve enquête van het CBS onder bijna 7000 Nederlanders.
Bij mensen die ouder zijn dan 75 jaar neemt het percentage eenzamen verder toe. Van alle 75-plussers voelt 54% zich eenzaam. En 85-plussers voelen zich weer eenzamer dan ouderen van 75 tot en met 84 jaar. Van de 85-plussers voelt 63% zich eenzaam, bij 74-84 jarigen is dit 52%. Uit deze gegevens blijkt dat onder 85-plussers ongeveer even veel vrouwen als mannen zich eenzaam voelen (respectievelijk 63% en 62%).
- Impact van social media op jongeren groter dan gedacht: 'Enorme toename van mentale problemen'
Impact van social media op jongeren groter dan gedacht: 'Enorme toename van mentale problemen'
Maar... weet jij hoeveel mensen er in jouw wijk eenzaam zijn? En als je weet dat je buurjongen of oom eenzaam is, voel jij je dan geroepen er voor hem te zijn? We zijn allemaal immers druk, druk, druk met werk, het onderhouden van ons eigen sociale leven, kinderen...
Wat denk jij?
Vind jij dat je meer moet doen om eenzaamheid te bestrijden?
Aantal reacties: 0
Bijna helft Nederlanders vindt dat ze meer moeten doen voor eenzame mensen
Bijna de helft van de Nederlanders (43%) vindt dat ze meer zouden moeten doen voor eenzame mensen in hun omgeving. Dat blijkt uit onderzoek dat DataIM in opdracht van het platform DIT (EO) heeft uitgevoerd. 47% staat open voor vrijwilligerswerk om eenzame mensen te helpen. Twee op de vijf mensen voelen zelfs een plicht om te helpen bij bekende gevallen van eenzaamheid.
Moeten we meer oog hebben voor de eenzame mens?
Moeten we als individu meer doen om eenzaamheid tegen te gaan? Hoe doen we dat, en is dat realistisch?
Emeritus hoogleraar Humanisme en sociale weerbaarheid Anja Machielse volgde vijfentwintig jaar lang Nederlanders die in extreme eenzaamheid leven. Zij weet goed hoe het in Nederland zit met het probleem:
"In sommige buurten letten mensen echt heel goed op elkaar. Vooral buurten waar mensen wat langer wonen en waar een stabiele bewonersgroep is, afhankelijk ook van of mensen elkaar kennen. Dat is een heel belangrijk gegeven. We weten ook dat mensen zich prettiger voelen in een buurt waar ze weten wie er ongeveer wonen. Maar je hebt natuurlijk hele anonieme buurten waar je nauwelijks weet wie de buren zijn. Daar is het een stuk lastiger om naar elkaar om te kijken."
Vroeger was het verschil op het gebied van het aantal eenzame mensen op het platteland en in de stad dan ook heel groot, maar dat wordt steeds kleiner. Dit omdat er op het platteland ook steeds nieuwe mensen komen wonen, die niet vanzelfsprekend integreren in de dorpen.
Opvallend is dat de aandacht voor eenzaamheid toeneemt — bijvoorbeeld door de Week tegen Eenzaamheid, die nu aan de gang is — maar dat het probleem niet kleiner wordt. Juist groter. Volgens Machielse komt dat omdat veel campagnes zich vooral richten op het individu. Er zijn veel initiatieven waarbij mensen die zich eenzaam voelen worden gestimuleerd om anderen te ontmoeten, weer vriendschappen te bouwen of om mee te doen aan sociale activiteiten. Maar een van de grote oorzaken van eenzaamheid wordt genegeerd: de eisen die aan ons als mens worden gesteld. Die worden steeds hoger.
"Je moet je heel gemakkelijk kunnen bewegen in verschillende sociale verbanden: in je gezin, werk, studie, buurt, op de sportclub... Dat vraagt nogal wat van ons, want je hoort er niet meer vanzelfsprekend bij. Heb je een goede opleiding? Een leuke baan? Een goede positie in de samenleving? Een leuke vriendengroep? Hoe zie je eruit? Wat doe je allemaal in je vrije tijd? Dat zijn allemaal zaken die druk op ons leggen. En dat betekent dat daar ook meer aandacht voor zou moeten komen. Dat mist nog in de eenzaamheidsaanpak."
Het beleid van overheid en gemeentes moet dus niet alleen gericht zijn op de individuele hulpverlening, zegt Machielse. Maar wat kan er dan wél gedaan worden? Als voorbeeld noemt ze de Lief & Leedstraten. Dat is een project dat in 2013 is opgezet door stichting Opzoomer Mee in Rotterdam en inmiddels is uitgebreid naar meerdere steden.
"Mensen krijgen dan een klein budget om iets gezamenlijks te organiseren. Bijvoorbeeld om een kaartje te sturen als iemand in de straat in het ziekenhuis ligt, of wanneer iemand een baby krijgt. Je ziet dat iedereen zich daar in zo'n straat veiliger en minder eenzaam door voelt. Als je de mensen om je heen kent is je thuis al in de straat, en niet pas als je de voordeur achter je dicht doet. Het stimuleren van dat soort vormen van gemeenschapszin zou nog wat meer mogen. Het feit dat je elkaar kent, en als het nodig is weet bij wie je aan kan bellen, maakt al heel veel uit."
Senior projectleider eenzaamheid en professionalisering bij Movisie, Martha Talma, wijst er net als Machielse op dat het per buurt erg verschilt in hoeverre mensen naar elkaar omkijken. Dat kan komen door kleine dingen die je op het eerste oog misschien niet eens direct opvallen. Hoeveel bankjes staan er in een straat? Hoeveel mensen werken er overdag?
Als je zélf meer voor eenzame mensen wilt doen, begint het bij het simpelweg bij signaleren, zegt Talma, die eerder als adviseur betrokken was bij het Actieprogramma Eén tegen eenzaamheid. Post NL is één van de bedrijven die aangesloten is bij Eén tegen eenzaamheid en zij hebben postbodes getraind om eenzaamheid te signaleren.
"Post NL postbodes getraind om eenzaamheid te signaleren en te melden. Na zo'n melding gaat er een vrijwilliger of een sociaal werker op af. Het blijkt dat mensen dat wel waarderen. Er werd eerst gedacht dat mensen het misschien heel vervelend zouden vinden dat er zo'n melding wordt gedaan. Maar dat blijkt eigenlijk niet zo te zijn. Mensen waarderen het juist dat er naar hen om is gekeken."
Maar als buurman of vrouw heb je hier misschien ook wel zicht op. Hoe kun je dan zelf zorgen dat iemand zich gezien voelt? Dat kan heel simpel zijn, zegt Talma.
"Je hoeft sowieso het gesprek niet meteen te beginnen over eenzaamheid. Je moet eerst contact leggen en iemand leren kennen. Hoe gaat het met u of met jou? Dat is volgens mij een eerste vraag. Als buurman of buurvrouw heb je wel die gelegenheid om gewoon eens een praatje te maken. En daar begint het denk ik ook mee."
Talma zegt dat het vooral belangrijk is om maatwerk toe te passen in de aanpak van eenzaamheid. Zo kan voor de ene persoon een samenkomst in de buurt heel prettig zijn, maar de ander kan hier juist heel onzeker worden. Als je de social skills niet hebt of het lastig vindt om je goed te mengen in zo'n groep, bijvoorbeeld.
Uit onderzoek blijkt in ieder geval dat we gelukkiger worden van menselijk contact. Ook met vreemden. Dus volgens Talma is het zeker een goed idee om het gesprek met — bijvoorbeeld — je buurman aan te gaan. Het haalt je vaak ook uit je bubbel. Maar het is niet altijd makkelijk.
"Het kan bijvoorbeeld goed werken om die buurman te vragen of hij je even kan helpen bij een klusje, bijvoorbeeld het ophangen van een schilderij. Zo leg je contact en ervaart hij dat hij wat voor anderen kan betekenen."
Praat mee
Voel je jezelf wel eens eenzaam? Wat zou jij dan willen dat een ander voor je doet?
Mien, Ringo en Mies
In het EO-programma Wie kent mij nog? worden drie Rotterdammers gevolgd die weinig mensen in hun omgeving hebben die naar ze omkijken.
Mien (97) heeft in haar leven al twee echtgenoten en haar enige dochter naar het graf moeten brengen. Veel familie heeft ze niet meer. "Alleen mijn nichtjes en kinderen van mijn broer." Ze heeft wel een kleindochter en kleinzoon, maar die ziet ze nooit. "Ik kom niet veel buiten. Ik zit vooral op de stoel, en maak af en toe wat te drinken." Toch probeert deze echte Rotterdamse de moed erin te houden.
Waar de 97-jarige Mien zich berust in het alleen zijn, is voetbalfan Ringo (48) nog hard op zoek naar nieuwe contacten, wat maar niet wil lukken. Na veel problemen in het verleden waaronder een gokverslaving, foute vrienden en schulden, probeert hij zijn leven stukje bij beetje weer op te pakken. "De vrienden die ik had waren geen vrienden. Ze werden wakker met alcohol en drugs, er was geen andere drijfveer", vertelt hij. Daarom heeft hij besloten niet meer met "dat soort mensen" om te gaan.
Nu heeft hij eigenlijk niemand meer over. "Mijn moeder zie ik nog wel, maar mijn oudste broer bijna nooit meer. Mijn andere broer spreek ik wel, maar niet zoals ik zou willen", zegt hij. "Het lijkt of niemand meer met mij wil praten. Ik heb mijn broer ook gezegd: stuur me af en toe eens een berichtje, laat effe zien dat ik besta man."
Mies (87) is altijd alleen geweest. In het begon koos ze daar niet zelf voor, maar later wel. "Ieder mens kiest zijn eigen leven niet uit", zegt ze. "Ik heb het idee dat mijn leven een beetje anders is dan de meesten. Ik vind het niet leuk om zo te zijn. Als je bij elkaar hoort, dan deel je: heb jij dat nu ook meegemaakt? Ik hoor bij niemand." Haar hele leven maakt ze allerlei tekeningen en schilderijen, maar waar gaan die heen als zij er niet meer is?
Wie kent mij nog (EO)
Je kunt meer zien van Mien, Ringo en Mies in de uitzending van Wie kent mij nog (EO).Die wordt op dinsdag 1 oktober om 22.35 uitgezonden bij de EO op NPO 2. Daarna is de aflevering terug te zien op NPO Start.
Dit maakten we ook- Impact van social media op jongeren groter dan gedacht: 'Enorme toename van mentale problemen'
Impact van social media op jongeren groter dan gedacht: 'Enorme toename van mentale problemen'
- Zorg verzuipt en doet beroep op familie: waar ligt voor mantelzorgers de grens? 'Het is bijna geen keuze meer'
Zorg verzuipt en doet beroep op familie: waar ligt voor mantelzorgers de grens? 'Het is bijna geen keuze meer'
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel?
