Meerderheid Gen Z'ers wil dit jaar gewoon vliegen: 'Waar is onze eigen verantwoordelijkheid?'
13 januari 2025 · 10:43| Leestijd: 6 min
Update: 13 januari 2025 · 17:11
In dit artikel aan het woord
"De wereld staat in de fik, het gaat zo ongelofelijk slecht. Waar is onze eigen verantwoordelijkheid?"
"Mensen kiezen ook met hun portemonnee en met hoeveel tijd ze hebben om op vakantie te gaan."
In het kort
Landen als Japan of Thailand staan hoog op de lijstjes van veel jongeren tussen de 19 en 30 jaar, oftewel Gen Z. Dat blijkt uit de nieuwste cijfers van het ANWB vakantieonderzoek. Opvallend: een dikke 60% van deze jongeren verwacht dit jaar het vliegtuig te pakken om op vakantie te gaan. En dat terwijl je misschien wel zou verwachten dat juist deze generatie minder wil vliegen vanwege het klimaat. Hoe komt dat? Moeten we meer onze verantwoordelijkheid pakken?
Samenvatting van DIT artikel
Uit onderzoek van de ANWB blijkt dat 62% van Generatie Z verwacht dit jaar het vliegtuig te nemen voor een vakantie, met populaire bestemmingen zoals Thailand en Japan. Dit staat in contrast met het beeld van een klimaatbewuste generatie. Hoewel jongeren zich zorgen maken om het milieu, spelen gemak, reistijd en kosten vaak een doorslaggevende rol.
In een gesprek bij Dit is de Dag delen journalist Anouk Kragtwijk en JOVD-voorzitter Mauk Bresser hun visies. Kragtwijk, die sinds drie jaar niet meer vliegt, uit stevige kritiek op de mentaliteit van gemakzucht en individuele luxe. Ze vindt dat mensen meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun vlieggedrag en noemt het hypocriet om klimaatbewust te zijn en toch te vliegen. Bresser benadrukt dat de overheid betere alternatieven moet creëren, zoals comfortabele en betaalbare treinreizen.
Wat denk jij?
Vlieg jij vaak?
Aantal reacties: 0
Nederlanders vliegen iets minder in 2025
Over het algemeen zijn iets minder Nederlanders van plan om dit jaar op vakantie te gaan: dat komt onder andere door de inflatie. Maar een reis naar Azië wordt steeds populairder, en dat komt vooral door jongeren (Generatie Z). Meer dan 21% wil in 2025 naar dit continent reizen, met Thailand en Japan als favoriete bestemmingen. Bij reizigers ouder dan 30 jaar is de interesse in Azië iets minder groot. Ongeveer 11% van hen overweegt om die kant op te gaan, blijkt uit het ANWB-onderzoek.
Veel Gen Z'ers verwachten het vliegtuig te pakken
En om in Azië te komen, kun je bijna niet anders dan het vliegtuig pakken. 62% van de Gen Z'ers verwacht dan ook in 2025 voor de lange vakantie het vliegtuig te pakken, bij de 30-plussers gaat dit om 46%.
Wat denk jij?
Is het onze eigen verantwoordelijkheid om, omwille van het klimaat, minder te vliegen?
Aantal reacties: 0
Moeten we de verantwoordelijkheid nemen en minder vliegen?
Dat lijken opvallende cijfers, aangezien Gen Z bekendstaat als een generatie die zich zorgen maakt om het klimaat. Is het erg dat jongeren gewoon willen blijven vliegen?
Hoe vervuilend is vliegen?
Vliegen is vervuilend omdat er tijdens een vlucht broeikasgassen worden uitgestoten. Die broeikasgassen dragen bij aan de opwarming van de aarde. Verder veroorzaakt vliegverkeer ook lucht- en geluidsvervuiling, door schadelijke stoffen zoals fijnstof en stikstof. Ook dat tast onze natuur en lucht aan.
Een vliegreis belast het milieu maar liefst 8 tot 12 keer zoveel als dezelfde reis per trein, meldt Milieu Centraal. Vooral op korte afstanden (minder dan 700 kilometer) is dit verschil groot. Vergeleken met dezelfde reis met de auto, draagt een vliegreis 1 tot 4 keer zoveel bij aan het broeikaseffect.
Anouk Kragtwijk is journalist met een zelfbenoemde klimaatdepressie. Het nieuws dat de wereld voor het eerst door de grens van 1,5 graad Celsius opwarming is gegaan, stemt haar ongelofelijk verdrietig.
Wereld schiet door 1,5 graad
In 2024 was de gemiddelde temperatuur op aarde voor het eerst meer dan 1,5 graden Celsius hoger dan in de periode 1850-1900. Dit is een belangrijke grens, omdat landen hebben afgesproken de opwarming onder deze 1,5 graden te houden om ernstige klimaatveranderingen te voorkomen. Wetenschappers begrijpen nog niet volledig waarom 2024 zo'n warm jaar was.
Mogelijke oorzaken zijn meer luchtvervuiling door strengere regels voor scheepsbrandstoffen, wat leidt tot minder zwaveluitstoot. Hierdoor wordt minder zonlicht teruggekaatst en warmt de aarde meer op. Ook is er minder lage bewolking, die normaal gesproken helpt om de aarde te koelen. De exacte redenen voor deze veranderingen worden nog onderzocht.
Deze cijfers stellen haar dan ook teleur, vertelt ze bij Dit is de Dag (EO).
"Ik zie dat iedereen maar blijft vliegen, en dat luxe een soort recht is. Daar ben ik het niet mee eens, en ik maak me daar ongelofelijk veel zorgen over. (...) We denken: klimaatverandering komt eraan, maar we zitten er middenin. Er vallen al slachtoffers. (...) Natuurlijk moet het makkelijker gemaakt worden om met de trein op vakantie te gaan, maar ik denk dan: de wereld staat in de fik, het gaat zo ongelofelijk slecht. Waar is onze eigen verantwoordelijkheid? Nederland is een heel individualistisch, hedonistisch land geworden. We staan in de wereldtop qua het willen bevredigen van onze eigen behoeftes. Het lijkt hier alleen maar 'nemen' te zijn, en niet meer 'geven'."
Zelf vliegt Anouk Kragtwijk sinds drie jaar helemaal niet meer. Omdat haar vriend Portugees is en haar schoonouders dus in Portugal wonen, was dit nog best ingewikkeld. Maar ze kon het op een gegeven moment niet meer aan zichzelf verkopen, omdat ze zoveel van de natuur en aarde houdt.
"Ik ben soms een enorme Gretha Thurnberg, maar we willen dat toch gewoon niet? We willen toch alle zeilen bijzetten om voor onze eigen leefomgeving te strijden? Stel, iemand rijdt het water in met de auto — dan is het natuurlijk veel beter als de brandweer komt en die mensen uit dat water haalt. Maar je gaat toch als omstander meteen kijken of je iemand uit het water kan halen, je wacht niet tot de brandweer komt. En wij zeggen nu steeds: we moeten wachten tot de brandweer komt. Maar de brandweer zou nu de regering moeten zijn, maar die zijn helemaal niet zo happig om er echt iets aan te doen. Dan denk ik: dan moeten we het zelf doen."
Kragtwijk wijst erop dat een kwart van de Nederlanders verantwoordelijk is voor tweederde van alle vluchten, dat blijkt uit onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid. Dat zijn de hoogopgeleiden, en het is vaak niet zo dat zij weinig geld te besteden hebben aan een reis.
"Dus het is ook een beetje onrechtvaardig. Als we kijken naar het milieuvraagstuk kijken we vaak naar boeren. Dat is natuurlijk terecht — zij moeten ook stappen zetten. Maar hoogopgeleiden moeten ook écht naar hun eigen gedrag kijken. (...) Ik vind het hypocriet als mensen voor een beter klimaat zijn, maar wel vliegen. Ik snap dat niet zo goed. We zijn allemaal hypocriet, maar het erkennen van hypocrisie lijkt tegenwoordig de meest duurzame daad te zijn die er is. Maar daar gaan we de wereld niet mee redden. Mensen doen hun best niet om tegen die hypocrisie te strijden. Ze denken: het is nu eenmaal zo, grote bedrijven moeten het oplossen, ik heb daar geen verantwoordelijkheid in. We moeten veel meer met ons hart kijken. Het is zo'n rationele discussie geworden waar het alleen om cijfers gaat, maar het gaat om wezens en levens. Het gaat om bomen die worden gekapt en om ganzen die worden vergast."
Mauk Bresser, voorzitter van de Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie (JOVD), herkent de zorgen over het klimaat, en denkt ook dat er veel meer gedaan kan worden om de klimaatdoelstellingen te halen. Maar hij wordt er niet depressief van: er is ook wat optimisme nodig om de klimaatdoelen te verwezenlijken, denkt hij. Zelf maakt hij niet onwijs vaak gebruik van een vliegtuig, ook omdat hij het een oncomfortabele manier van reizen vindt. Maar als het niet anders kan, vliegt hij wel.
Bresser schrikt er dus ook niet van dat zoveel Gen Z'ers het vliegtuig pakken.
"Op het moment dat vliegen veel reistijd bespaart, en minstens evenveel of misschien wel minder geld kost dan wanneer je met de trein of met de auto reist, snap ik dat mensen daarvoor kiezen. Als je zorgt dat die treinen goed zijn, dat het comfortabel is en dat het voor een goede prijs te doen is, gaan mensen daar vanzelf voor kiezen. Maar mensen kiezen ook met hun portemonnee. Als jij maar anderhalve week op vakantie kan, heb je geen zin om van die week vier dagen te besteden om te reizen. Dus het verbaast mij niet."
Volgens Bresser hebben mensen die economische stimulans nodig om een andere keuze te maken. Hij vindt het dan ook niet hypocriet als mensen die om het klimaat geven blijven vliegen.
"Mensen hebben wel een eigen verantwoordelijkheid, maar dat ligt er wel aan hoe je je eigen leven wil inrichten. Als jij klimaat niet zo belangrijk vindt, en we maken vliegen heel gemakkelijk, goedkoop en snel, zul je heel snel krijgen dat mensen voor de vliegoptie kiezen. Mensen hebben niet de vrijheid of middelen andere keuzes te maken. (...) De dubbele standaard snap ik wel, maar tegelijkertijd, als je het klimaat belangrijk vindt, betekent dat niet dat je de hele dag in de kou moet zitten met geitenwollensokken aan en een muts op. Het is niet zwartwit."
Maar de JOVD-voorzitter vindt vooral dat de overheid (beter) moet ingrijpen.
"Daar zijn ook afspraken over gemaakt, en die doelstellingen zullen behaald worden is afgesproken. Ik hoop dat dat echt belangrijk gemaakt wordt. We hebben een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving gezien, waar stond dat we 50% kans hebben dat we de doelen gaan halen. Er werd aangekondigd: vanaf het voorjaar gaan we wel maatregelen nemen, maar dat is wel een een beetje laat."
Het rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over de klimaatdoelen ⬇️
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) berekende in oktober 2024 dat Nederland zijn klimaatdoelen voor 2030 waarschijnlijk niet haalt zonder extra maatregelen. Het doel is om in 2030 55 tot 60 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990. Maar met de huidige plannen zal Nederland tussen de 39 en 50 procent minder uitstoten. Dat is niet genoeg.
Waarom wordt het doel niet gehaald?
De economie groeit sneller, en er komen meer mensen in Nederland wonen. Daardoor wordt er meer energie gebruikt. Ook zijn sommige maatregelen, zoals het verduurzamen van huizen en bedrijven, lastiger uit te voeren dan gedacht.
Wat moet er gebeuren?
Om het doel voor 2030 alsnog te halen, zijn snel extra maatregelen nodig. Het PBL adviseert om in te zetten op oplossingen die op korte termijn effect hebben. Denk aan strengere regels voor energiegebruik in gebouwen en sneller overstappen op schone energiebronnen zoals wind- en zonne-energie.
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Luister Dit is de Dag terug als podcast
In Dit is de Dag (EO) gaat Margje Fikse verder over dit onderwerp in gesprek met Mauk Bresser, voorzitter van de Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie (JOVD), en journalist Anouk Kragtwijk. Beluister de uitzending hieronder als podcast.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ook- Let jij op tijdens de veiligheidsinstructies in het vliegtuig? 'Chaos bij het evacueren'
Let jij op tijdens de veiligheidsinstructies in het vliegtuig? 'Chaos bij het evacueren'
- Vliegen slecht voor het klimaat? De operatietafel zorgt voor nóg meer uitstoot
Vliegen slecht voor het klimaat? De operatietafel zorgt voor nóg meer uitstoot
