Kan een gezinsadvocaat vechtscheidingen voorkomen? 'Gelijk krijgen speelt geen rol'
3 januari 2025 · 18:11| Leestijd: 7 min
Update: 3 januari 2025 · 18:54
In dit artikel aan het woord
“De procedure zoals die nu is, werkt escalatie in de hand."
"Als je het zorgvuldig doet, hoef je als gezinsadvocaat geen partij te kiezen."
In het kort
Elk jaar eindigen duizenden echtscheidingen in Nederland in een vechtscheiding, wat grote schade aanricht bij kinderen. Familie- en jeugdrechter Cees van Leuven pleit daarom voor de inzet van een gezinsadvocaat, die de belangen van het hele gezin behartigt. Kan zo'n gezinsadvocaat vechtscheidingen de kop indrukken?
Samenvatting van DIT artikel
Een vechtscheiding, ook wel complexe scheiding genoemd, treft jaarlijks 15 procent van de 40.000 echtscheidingen in Nederland. Hierbij belanden ouders in langdurige conflicten, vaak in de rechtszaal, wat kinderen ernstige emotionele en sociale schade kan toebrengen. Familie- en jeugdrechter Cees van Leuven pleit voor gezinsadvocaten, een duo van een advocaat en psycholoog, om gezamenlijk de belangen van het gezin te behartigen. Deze aanpak richt zich op bemiddeling en emotionele zorg, naast juridische afspraken. Pilots laten zien dat ouders met gezinsadvocaten vaker tot oplossingen komen. Hoewel er zorgen zijn over kosten en vrijwilligheid, benadrukt gezinsadvocaat Sietske Verbraak dat een beter verloop van scheidingen uiteindelijk tijd en geld bespaart. Het ministerie van Justitie buigt zich over een nieuwe aanpak, met 2025 als belangrijke beslissingsdatum.
Bron data: CBS
Hoeveel procent van alle echtparen in scheiding heeft een kind?
Aantal reacties: 0
Gezinsadvocaten bij een complexe scheiding
In Nederland loopt ongeveer 15 procent van de 40.000 echtscheidingen per jaar uit op een vechtscheiding, waarbij ouders langdurig en fel strijden in de rechtszaal. Het liefst zou menig ouder zijn kind ver van zo'n conflict afhouden, maar volgens Van Leuven raken kinderen vaak verstrikt in de strijd. “Kinderen zijn van nature loyaal aan beide ouders, maar voelen zich door de conflicten vaak gedwongen partij te kiezen”, legt hij uit aan DIT.
Wat is een vechtscheiding?
Een vechtscheiding, of complexe scheiding, is een scheiding waarin ouders langdurig en ernstig in conflict zijn, vaak gevoed door emoties als boosheid en angst. Ze ervaren problemen in de communicatie en hebben moeite om samen te werken. Tijdens zo'n vechtscheiding kan contactverlies optreden en in ernstige gevallen is de veiligheid van gezinsleden in het geding.
Dat kan zowel op psychisch als op fysiek en sociaal vlak leiden tot problemen, maar kinderen krijgen lang niet altijd goede ondersteuning. "Ik vraag de kinderen vaak: Bij wie kun je je gevoelens nou kwijt?", vertelt Van Leuven. "Het antwoord is dan bijna altijd ‘mijn beste vriendje of vriendinnetje’. Er staan vaak maar heel weinig mensen om die kinderen heen die hen met problemen kunnen helpen. Dat is heel ingewikkeld."
Wat is de impact van een vechtscheiding op een kind?
De gevolgen van een vechtscheiding voor kinderen kunnen ernstig zijn, zowel op korte als lange termijn. Het Nederlands Jeugdinstituut noemt de volgende gevolgen:
- Een lagere mate van tevredenheid of geluk.
- Emotionele problemen, zoals depressieve gevoelens, stress, angst, identiteitsproblemen en een laag zelfbeeld.
- Gedragsproblemen, zoals agressief of vijandig gedrag, gevaarlijke gewoonten met betrekking tot drugs- en alcoholgebruik, vandalisme en andere vormen van strafbaar gedrag.
- Problemen op school, zoals lagere cijfers, vaker zittenblijven en meer spijbelen, maar ook problemen met concentratie of motivatie.
- Problemen in sociale relaties met familie en vrienden. Kinderen hebben vaak een minder goede band met hun ouders en missen aandacht, liefde en voorbeeldgedrag.
- Lichamelijke problemen, zoals hoofdpijn, buikpijn, slaapproblemen en andere stressklachten.
Let wel: Niet elk kind zal deze klachten vertonen. De impact van een vechtscheiding verschilt per kind en is bovendien afhankelijk van de ernst van het conflict tussen de ouders.
Van Leuven pleit daarom voor een nieuwe aanpak bij complexe echtscheidingen: In plaats van dat beide ouders hun eigen advocaat hebben die strijden voor individuele belangen, wordt een complexe scheiding afgehandeld met een 'gezinsadvocaat'. Zo'n gezinsadvocaat is een duo, bestaande uit een psycholoog/orthopedagoog en een familierechtadvocaat. Samen behartigen de familierechtadvocaat en de gedragswetenschapper de belangen van het gehele gezin. Zodra er wordt opgemerkt dat een stel dat een scheiding aanvraagt problemen heeft, worden deze twee deskundigen betrokken en maken zij in overleg met het hele gezin plannen om de scheiding in goede banen te leiden.
Wat denk jij?
Stel, je zit in een lastige scheiding. Zou jij dan eigen advocaat willen, of zou jij openstaan voor een gezinsadvocaat die ook de belangen van jouw partner behartigt?
Aantal reacties: 0
Er worden in dat proces nog steeds allerlei juridische afspraken gemaakt, maar er is ook ruimte voor emotionele zorg en bemiddeling. Dat is voor complexe scheidingen belangrijk, stelt Van Leuven: "Ik zie het wekelijks in de rechtszaal: ouders die maar blijven procederen over geld of de omgang met de kinderen. Eigenlijk gaat dat over andere dingen: gekwetste gevoelens, angst, boosheid. Zolang die niet worden benoemd, los je niets op en verhardt het alleen maar."
Pilots met gezinsadvocaten hebben tot zover positieve resultaten opgeleverd: ouders blijken bij een gezinsadvocaat vaker bereid samen tot oplossingen te komen. Het ministerie van Justitie gaat in 2025 met adviezen komen over een nieuwe scheidingsroute. Moet het ministerie meegaan in het pleidooi van Van Leuven en gezinsadvocaten landelijk beschikbaar stellen? Of kleven er haken en ogen aan dit plan?
Dit is de discussieWaarom is gezinsadvocaat waardevol bij complexe scheidingen?
In Dit is de Dag (EO) licht Van Leuven toe waarom hij een pleidooi voert voor gezinsadvocaten. Het huidige systeem leidt vaak tot een strijd tussen de ouders, en dat kan schadelijk zijn:
“De procedure zoals die nu is, werkt escalatie in de hand. Dat gaat zo: de advocaat van de moeder, die maar één kant van een verhaal kent, dient een verzoek in. De advocaat van de vader, die ook maar één kant van het verhaal kent, dient vervolgens een verweer in. (...) Je ziet advocaten in dat proces keihard vechten, ook met elkaar, over wie er gelijk krijgt. 'Gelijk krijgen' speelt bij een gezinsadvocaat geen rol meer; we zorgen ervoor dat de problemen worden opgelost."
Sietske Verbraak is zelf gezinstherapeut. Zij beaamt dat de vraag wie er 'gelijk' heeft niet de prioriteit zou moeten zijn van de scheiding. Ze vertelt:
"Er is niet één waarheid; ouders hebben ieder hun eigen verhaal, en dat verhaal mag er zijn. Wat belangrijker is, is om te kijken wat er nodig is om die beide verhalen een plek te geven. En de zaken te regelen die er geregeld moeten worden. Als je dat zorgvuldig doet, hoef je als gezinsadvocaat geen partij te kiezen."
Hoe lang duurt het afhandelen van een vechtscheiding?
Een vechtscheiding, ook wel een ‘complexe scheiding’ genoemd in vaktermen, duurt volgens Van Leuven vaak jaren: “Twee jaar is het minimum, en vijf jaar is ik denk een aardig gemiddelde.”
Wat daar ook een rol in speelt, is dat er bij zo'n complexe scheiding regelmatig meerdere juridische procedures worden gestart. "Mensen zitten soms in vijf, zes procedures tegelijk elkaar te bevechten", vertelt Van Leuven. "Dat kan bijvoorbeeld een kort geding zijn over de alimentatie, de omgang met vakanties, de verdeling van de inboedel en/of de verkoop van het huis."
Kritiek van luisteraars: zitten er haken en ogen aan de gezinsadvocaat?
Luisteraars van Dit is de Dag (EO) reageren live op het pleidooi van Van Leuven en Verbraak. Twee van hen, Erik en Arno, zetten vraagtekens bij het idee: "Er komen experts bij kijken die allemaal om tafel moeten, gesprekken voeren. Dat kost tijd. Wie gaat dat allemaal betalen?" Verbraak reageert:
"Dat is een terechte vraag. Scheiden kost ongelooflijk veel geld; veel mensen kunnen één advocaat al niet betalen Maar als een scheidingsprocedure niet goed verloopt, kost dat nog veel meer geld en tijd. Het is echt in het belang van gezinnen en kinderen dat we hier anders gaan kijken."
Een voormalig cliënt van Verbraak deelt ook een, in haar woorden, 'zwak punt' van de gezinsadvocaat: als een van de ouders zich terugtrekt uit de procedure met een gezinsadvocaat, dan komt het stel alsnog bij de rechtbank terecht. Verbraak reageert:
"Dat is op zich een goed punt, want op dit moment is een gezinsadvocaat vrijwillig. Iedereen moet mee willen doen."
Van Leuven voegt toe dat het, júist omdat een gezinsadvocaat nu nog vrijblijvend is, belangrijk is dat het Ministerie van Justitie gezinsadvocatuur meeneemt in hun adviezen voor 2025:
"Als we een effectief kader ontwikkelen, heb je straks alleen nog maar advocaten die binnen de opgestelde regels opereren. Als advocaten weten dat we volgens de regels niet meer mogen ontsporen, dan ontsporen die ouders ook veel minder."
Wat denk jij?
Moeten gezinsadvocaten ingezet worden bij vechtscheidingen?
Aantal reacties: 0
Hoe een vechtscheiding werd opgelost met Ganzenbord: 'Hij ging door het lint'
Bij gezelschapsspellen kunnen de emoties soms hoog oplopen - er is immers niet voor niets een spel met de naam 'Mens, erger je niet!'.
Een van de psychologen waarmee Van Leuven eerder samenwerkte zag daar mogelijkheden in, toen ze onderzoek deed naar een complexe echtscheiding. Ze besloot samen met het gezin Ganzenbord te gaan spelen. "Het heeft mijn ogen geopend", zegt Van Leuven, terugblikkend op het onderzoek.
Wat is er precies gebeurd? Lees het hele verhaal via de link hieronder:
- Hoe een vechtscheiding werd opgelost met Ganzenbord: 'Hij ging door het lint'
Hoe een vechtscheiding werd opgelost met Ganzenbord: 'Hij ging door het lint'
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Luister Dit is de Dag terug als podcast
In Dit is de Dag (EO) gaat Joram Kaat verder over dit onderwerp in gesprek met familie- en jeugdrechter Cees van Leuven en gezinsadvocaat Sietske Verbraak. Beluister de uitzending hieronder als podcast.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ook
