Komt het schooladvies voor kinderen te vroeg? 'Best presterende vmbo'er scoort vaak gelijk aan zwakste vwo'er'

Een schooladvies in groep 8

Bijna nergens in Europa worden kinderen zo vroeg ingedeeld op onderwijsniveau als in Nederland: namelijk al in groep 8. In Den Haag wordt daar verschillend over gedacht. De Tweede Kamer debatteerde woensdag over onderwijskansen voor kinderen en is verdeeld over het later selecteren op onderwijsniveau. Zo willen coalitiepartijen dat het huidige systeem blijft, maar pleiten oppositiepartijen er juist voor om selectie uit te stellen.

Hoe gaat het nu in zijn werk?

De basisschool geeft halverwege groep 8 een voorlopig schooladvies voor het kind. Daarbij wordt gekeken naar het resultaat van toetsen, maar ook werkhouding en motivatie kan meetellen. Maar hoe dit precies tot stand komt, kan per school verschillen.

Na dat advies, maakt het kind de doorstroomtoets. Als het advies van deze toets hoger is dan het voorlopig advies, past de school het advies aan. Als dat niet gebeurt, moet de school daar een goede reden voor hebben. Daarna krijgt het kind het definitieve schooladvies.

Het schooladvies in groep 8 komt wel erg vroeg, vindt ook de Onderwijsraad. Volgens deze raad leidt vroege selectie tot ongelijke onderwijskansen voor kinderen. Zo komen leerlingen met dezelfde cognitieve capaciteiten, maar verschillende achtergronden, niet op hetzelfde niveau terecht. Daardoor volgen zij onderwijs dat niet past bij wat ze in hun mars hebben.

Daarom adviseerde de Raad in 2021 om het schooladvies uit te stellen. Zo pleitte de Raad ervoor om op elke school een driejarige 'brede brugklas' in te voeren, wat een flinke stelselwijziging zou betekenen.

De brede brugklas

In de brede brugklas krijgen leerlingen niet gelijk les volgens een bepaald schooladvies, maar zitten kinderen met verschillende schooladviezen bij elkaar. De school bepaalt dan op een later moment welk niveau echt bij het kind past, waarna het kind daar op wordt ingedeeld. Ruim 700 scholen in Nederland krijgen subsidie om dit te doen.

Maar nu staat de brede brugklas op de rol om te verdwijnen. Het kabinet wil de komende jaren 360 miljoen euro bezuinigen op subsidies in het onderwijs. Daarbij gaat het om 55 miljoen subsidie voor de brede brugklas.

Niet iedereen vindt dat een goed plan. Critici waarschuwen dat je kinderen minder kansen geeft om ze al vroeg in te delen op schoolniveau. Zo stellen ze dat het later lastig is om te wisselen tussen niveau of dat een label vanuit school lang kan blijven plakken. Anderen vinden het juist een goede zaak om zo vroeg mogelijk onderscheid te maken op schoolniveau, zodat het kind echt onderwijs op maat krijgt.

Delen we kinderen te vroeg in op schoolniveau?

Is het een goede zaak om kinderen al zo vroeg te selecteren op onderwijsniveau? Daarover verschillen de meningen.

Zo vindt D66 het onverstandig om kinderen vanaf 11 of 12 jaar al in te delen op schooladvies. Het liefst ziet de partij dat dit pas veel later gebeurt, zegt Kamerlid Ilana Rooderkerk in Dit is de Dag (EO).

Ilana RooderkerkD66-Kamerlid

"Internationaal zie je dat kinderen later worden ingedeeld. Ook weten we uit onderzoek dat het nodig is om kinderen echt de kansen te geven om hun capaciteiten te ontwikkelen. In de praktijk zie je dat het lastig is om van de ene richting over te stappen naar de andere. Zo kan het een andere school vergen en het zorgt er vaak voor dat kinderen een faalervaring meemaken."

000

Ze is er niet zo bang voor dat een brede brugklas met niveauverschillen ervoor zorgt dat kinderen te moeilijk of te makkelijk les krijgen.

"In praktijk houden leraren in de brede brugklas rekening met de verschillende niveaus van de kinderen in de klas. Daar maken ze ook onderscheid in. Het geeft kinderen de kans om zich aan elkaar op te trekken en om samen met elkaar te leren. In landen waar ze dit ook doen, zie je dat basisvaardigheden als lezen, schrijven en rekenen veel beter op orde zijn dan hier."

000

Het liefst ziet D66 zelfs 10-14 scholen. Dat betekent dat een basisschool en middelbare school samenwerken en dat het kind meestal langer op school blijft zitten. Op die manier kunnen leerlingen ontdekken wat ze willen, kunnen en wat bij hen past. Volgens Rooderkerk laat onderzoek zien dat het kinderen beter de kans biedt om zich te ontwikkelen.

"De best presterende leerling op het VMBO scoort vaak even hoog als de minst goede presterende leerling op het VWO. Het is heel kunstmatig om groepen los van elkaar te verdelen. We stoppen kinderen in een soort sjoelbak, terwijl ze daar helemaal niet bij gebaat zijn. Want het is echt lastig om daar later nog uit te komen. En het bepaalt vaak wel hun pad in hun leven."

000

VVD-Kamerlid Arend Kisteman vindt het juist geen goed idee om selecteren op onderwijsniveau uit te stellen. Hij zou dit wel vroeg doen. Ook stelt hij dat de Onderwijsraad in één van haar juiste brieven ook zegt: heroverweeg de brede brugklas, omdat de impact groot is.

Arend KistemanVVD-Kamerlid

"Wij zijn juist voorstander van onderwijs op maat. Leg de lat iets hoger dan wat het kind in principe aan zou kunnen. Er is bewijs voor dat het niveau daar beter van wordt. Dus zorg juist voor passend en goed onderwijs dat het kind aankan."

000

Het argument dat ook in de brede brugklas rekening wordt gehouden met niveau van het kind, gaat niet voor hem op. Zelf zat hij ook ooit in een brede brugklas.

"Als je er voor kiest om in een brede brugklas iedereen op eigen niveau les te geven, wat is dan nog de toegevoegde waarde ervan? Zelf zat ik aan de MAVO-kant in de brede brugklas, dus ik werkte keihard om een 5,5 te krijgen terwijl mijn klasgenoten aan de VWO-kant fluitend door het onderwijs gingen. Ik denk niet dat het zo bevorderlijk was voor het onderwijs: ik kan me herinneren dat ik vrij veel aandacht van mijn leerkrachten kreeg om van die 5 een 5,5 te maken."

000

Ook hij vindt dat basisvaardigheden beter moeten, maar vraagt zich af of dat in één keer beter wordt als je 10-14 scholen invoert, zoals D66 graag wil. En een grote stelselwijziging ziet hij niet zitten.

"Het opdoen van basisvaardigheden begint al bij groep 1 en misschien ook al in de voorschoolse educatie. Dus het is niet zo dat dat ineens beter wordt bij groepen van 10-14, dat begint al veel eerder. Daarnaast vraagt het voorstel van 66 ook om een enorme stelselwijziging. Terwijl het hele onderwijsveld zegt: ‘Zorg nou voor rust, langetermijnstructuur en wat duidelijkheid."

000

Luister naar Dit is de Dag (EO)

In Dit is de Dag (EO) gaat presentator Margje Fikse verder over dit onderwerp in gesprek met D66-Kamerlid Ilana Rooderkerk en VVD-Kamerlid Arend Kisteman. Beluister de uitzending hieronder als podcast. 

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

• Meer ouders geloven niet in regulier onderwijs - wat is er aan de hand?

  Meer ouders geloven niet in regulier onderwijs - wat is er aan de hand?

• Hoe scoort het onderwijs in jouw buurt?

  Hoe scoort het onderwijs in jouw buurt?

• Deel vmbo-leerlingen kan niet goed genoeg lezen: wat gaat er mis?

  Deel vmbo-leerlingen kan niet goed genoeg lezen: wat gaat er mis?