Media worstelen met conflict tussen Israël en Hamas: 'Lezers zijn partijdig'
9 oktober 2024 · 14:00| Leestijd: 5 min
Update: 9 oktober 2024 · 14:00
In dit artikel aan het woord
"Mensen willen je indelen bij pro-Israël of pro-Palestina, maar daar gaat het helemaal niet om."
"Ik merk een enorme gretigheid op de socials en ook bij andere media om te benoemen wat de NOS fout doet."
"Als je een bepaald woord niet gebruikt, dan ben je af in Nederland."
"We zijn te snel meegegaan in het frame dat geschetst werd."
In het kort
Bijna geen conflict zo gevoelig en complex als dat tussen Israël en Hamas. Hoe doe je hier als media op een goede manier verslag van? Vier hoofdredacteuren blikken terug op het jaar na 7 oktober 2023. Welke fouten maakten ze? En ook: kan je het wel goed doen als nieuwsmedium?
Samenvatting van DIT artikel
Ongeveer 30% van de Nederlanders vindt dat de media partijdig verslag doen over het conflict tussen Israël en Hamas, terwijl bijna 38% onpartijdigheid ziet. Traditioneel linkse stemmers zien vaker onpartijdigheid (46,5%) dan rechtse stemmers (37%).
Vier hoofdredacteuren bespreken in Dit is de Dag (EO) de uitdagingen van objectieve berichtgeving over het Midden-Oostenconflict: Giselle van Cann van NOS Nieuws, Kamran Ullah van De Telegraaf, Pieter Klok van de Volkskrant en Nico de Fijter van het Nederlands Dagblad.
Van Cann van NOS benoemt een fout die werd gemaakt bij de berichtgeving over een raketinslag op een ziekenhuis in Gaza. Tegelijkertijd zegt ze dat fouten onvermijdelijk zijn, zelfs met meerdere controlemechanismen. Klok van de Volkskrant erkent ook fouten. Hij benadrukt dat je als krant nooit de juiste woorden kiest voor lezers, omdat het conflict heel veel emoties oproept. Ullah van De Telegraaf uit spijt over het verlies van contact met Gazaanse gezinnen. Hij stelt dat lezers vaak snel conclusies trekken over de partijdigheid van een medium. De Fijter van het Nederlands Dagblad geeft toe dat zijn krant ook bij de raketinslag de mist in ging en dat soms kritischer doorgevraagd had kunnen worden.
Wat denk jij?
Nieuwsmedia proberen objectief verslag te doen van het conflict tussen Israël en Hamas
Aantal reacties: 0
Nieuws maken over het gepolariseerde conflict tussen Israël en Hamas
Sinds de aanslag van Hamas op Israël op 7 oktober 2023 en de inval van het Israëlische leger in Gaza die daarop volgde, is het aan nieuwsmedia om objectief verslag te doen van de gebeurtenissen in het Midden-Oosten. Dit is een grote uitdaging, want er zijn weinig conflicten zo gepolariseerd als die tussen Israël en Hamas.
Onderzoek van DIT (EO) laat zien dat een een kleine 30% van de Nederlanders vindt dat Nederlandse media op een partijdige manier over het conflict berichten. Daartegenover staat dat bijna 38% vindt dat er onpartijdig verslag wordt gedaan. En 32,5% geeft aan geen mening te hebben over de manier van verslag doen.
Vooral traditioneel linkse stemmers (46,5%) vinden dat media onpartijdig verslag doen. Bij traditioneel rechtse stemmers kan iets meer dan 37% zich hier in vinden. Onder mensen die niet stemmen is het percentage het laagst, 27%.
Lees hier meer over het onderzoek van DIT (EO)
DataIM heeft in opdracht van de EO een vragenlijst afgenomen onder een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking. De vragenlijst is opgesteld door onderzoekers van de EO; de dataverzameling, herweging en data-analyse zijn uitgevoerd door DataIM. Het volledige onderzoek vind je hier.
Wat denk jij?
Uit welke nieuwsbron haal jij je vooral je nieuws over het conflict in het Midden-Oosten?
Aantal reacties: 0
Hoe bericht je op een goede manier over het conflict tussen Israël en Hamas?
Hoe doe je als media op een goede manier verslag van een conflict dat zo gevoelig en complex is? Welke woorden kies je? En kan je het als nieuwsmedium eigenlijk wel goed doen? In Dit is de Dag (EO) gaat Tijs van den Brink in gesprek met vier hoofdredacteuren: Giselle van Cann van NOS Nieuws, Kamran Ullah van De Telegraaf, Pieter Klok van de Volkskrant en Nico de Fijter van het Nederlands Dagblad.
Spijt
In de berichtgeving over het conflict in het Midden-Oosten gaat niet alles goed, er worden fouten gemaakt. Gevraagd naar waar de hoofdredacteuren spijt van hebben, kunnen ze alle vier wel iets noemen. Van Cann moet direct denken aan de raketinslag op een ziekenhuis in Gaza waarbij honderden doden vielen.
"Dat hebben wij een Israëlische bom genoemd. Al vrij snel bleek dat het een afzwaaier was van Islamitische Jihad [Palestijnse militante beweging, red.]. Dat was een fout. Die hebben we vrij snel rechtgezet."
"Het was een typisch voorbeeld van net iets te snel, iets brengen wat voor de hand leek te liggen. Dat kan gebeuren. Dat is ons zeer kwalijk genomen. Het heeft heel veel aandacht gekregen. Dat voelt wel als een 1-0 achterstand bij zo'n groot onderwerp. Het is best heel moeilijk om dat weer goed te maken."
Klok noemt ook de raketaanval op een ziekenhuis in Gaza als een moment waarop de Volkskrant een misser maakte. Volgens hem ging bijna de hele Nederlandse pers toen de mist in.
"Dat heeft ons geleerd om heel voorzichtig te zijn in de berichtgeving. En we hebben weleens vaker niet meteen de juiste woorden of de juiste invalshoek gekozen."
Maar je kan het nooit helemaal goed doen in de ogen van lezers, zegt Klok.
"Het conflict roept heel veel emoties op bij beide partijen en als je heel emotioneel bent, dan zijn de woorden van een vrij objectief medium nooit goed gekozen, die doen nooit recht aan jouw eigen gevoelens bij het nieuws."
"Wij schreven een keer dat gijzelaars waren overleden. Dat was een vrij feitelijke mededeling. Mensen die heel erg begaan zijn met het lot van Israël vonden dat een eufemisme. Maar we wisten nog niet of ze vermoord waren. Eerder waren gijzelaars door Israëlisch vuur omgekomen. De ene keer ben je niet voorzichtig genoeg, dan krijg je kritiek. Een andere keer ben je voorzichtig en dan vinden sommige lezers dat je geen recht doet aan de gebeurtenissen."
Ook hoofdredacteur Ullah van De Telegraaf heeft wel spijt van iets.
"Vrij aan het begin van het conflict lieten we Gazanen aan het woord in de krant. Maar het werd in de loop van de weken moeilijker om contact te onderhouden met de gezinnen. Ik heb er spijt van dat we die contacten hebben losgelaten. Ik weet niet eens of ze nog in leven zijn."
In de berichtgeving rond de raketinslag op het ziekenhuis, ging het ook bij het Nederlands Dagblad mis, zegt De Fijter. En ook op andere momenten had de krant kritischer kunnen zijn.
"We proefden een enorme gretigheid bij onze lezers, die wilden alles weten. Je wil snel zijn en ze snel duidelijkheid bieden. Toen zijn we te snel meegegaan in het frame dat geschetst werd. En ik kan me een interview herinneren met een deskundige waarin hij het vrij achteloos had over de genocide die op de Palestijnen werd gepleegd. Iemand mag dat wel zeggen, maar daar had steviger op doorgevraagd moeten worden. Waarom hanteer je eigenlijk die term?"
'Mensen hebben een obsessie voor woorden'
De NOS verwijderde laatst nog een uitlegvideo over de steun van Iran aan gewapende groepen in het Midden-Oosten. In die video zat de volgende zin: "Iran zet zich al tientallen jaren in tegen de onderdrukking van moslims, dus ook de Palestijnen."
"Die zin had er niet in moeten zitten, ik vind die feitelijk onjuist. We hebben allerlei mechanismen op de redactie. Deze video is door drie paar ogen gezien: door eindredacteuren. En iedereen heeft het gemist. Dat kan gebeuren, zelfs als je drie hordes inricht. Ik denk dat in ziekenhuizen ook weleens operaties misgaan, ondanks allerlei veiligheidsoverwegingen. En dat is natuurlijk ongelooflijk pijnlijk, dat wil je niet."
"Maar ik bespeur een enorme gretigheid, zeker op de socials, maar ook weleens bij andere media om aan de gang te gaan met wat de NOS fout doet. Ik zie die enorme gretigheid maar als een compliment. Maar ik wil ook een redactie die niet bang is om af en toe een fout te maken."
In de berichtgeving van NOS en de Volkskrant over de dood van Hezbollah-leider Hassan Nasrallah eind september, werd het woord 'terrorist' niet genoemd. Van Cann vindt dat dat zeker in het NOS-verslag had moeten zitten. Maar Klok vindt het niet erg dat dit woord niet in het Volkskrantartikel stond.
"Waarom moeten wij het woord terrorist gebruiken? Er is toch geen gebod om woorden te gebruiken? We hebben zo precies mogelijk proberen te beschrijven wat die man heeft gedaan. We hebben wel keurig gemeld dat Hezbollah een terreurorganisatie is volgens de Europese Unie en de Verenigde Staten. En we hadden wel uitgebreid aandacht voor alle kwalijke daden die Nasrallah heeft gepleegd."
"Ik vind het niet zo interessant om organisaties en mensen met één kwalificatie samen te vatten. Als je een bepaald woord niet gebruikt, dan ben je af in Nederland, dat vind ik wel jammer. Er is een soort woordobsessie ontstaan die ik niet zo goed begrijp."
Mensen oordelen dus te snel over een nieuwsmedium, vindt Klok.
"Ik begrijp heel goed dat mensen niet de tijd hebben om alle stukken in 'de Volkskrant' te lezen. Dus dan willen ze wat sneller een oordeel vellen over een medium. En dan gaan ze kijken wat voor woord we op een bepaald moment gebruiken. En op basis daarvan worden hele vergaande, absurde conclusies getrokken. Lees alles wat wij maken. Dan zie je pogingen om het midden te bewaken, om recht te doen aan al het leed. Er zit een luiheid en gemakzucht in het oordeel."
'Lezers zijn partijdig'
Uit onderzoek van DIT (EO) blijkt dus dat 30% van de Nederlanders de berichtgeving partijdig vindt. Dit percentage verbaast Ullah niet.
"Het gaat er meteen om of je pro-Israël of pro-Palestina bent. Volgens mij gaat het daar heel vaak helemaal niet om. Mensen die pro-Israël zijn, zijn niet gelijk voor het beleid van de regering Netanyahu. Ik vind dat wij afgelopen jaar in onze berichtgeving heel erg duidelijk hebben gemaakt dat wij Hamas en Hezbollah als terreurorganisaties zien. Dus eerder anti-Hamas, dan dat je pro het een of pro het andere bent. Als je iets zegt over dat Israël zichzelf mag verdedigen, dan zeggen mensen direct dat je pro-Israël bent en tegen de Gazanen."
In de documentaire Na 7/10, antisemitisme in Nederland (EO) zei Klok eerder, dat bijna iedereen een basisgevoel heeft: pro-Israël of pro-Palestina. Bijna iedereen noemt hij nu "wat veel", maar veel Nederlanders zijn volgens hem wel partijdig.
"Je kunt de uitslagen van het onderzoek op twee manieren interpreteren. Je kunt concluderen dat de media partijdig zijn of je kunt concluderen dat heel veel Nederlanders partijdig zijn. En Nederlanders die partijdig zijn herkennen zich niet in wat de media brengen. Terwijl media volgens mij in overgrote meerderheid toch proberen om onpartijdig verslag te doen en alle perspectieven aan het woord proberen te laten. Het probleem is: de lezers zijn vaak partijdig."
Wat denk jij?
Zijn lezers inderdaad partijdig?
Aantal reacties: 0
Luister Dit is de Dag (EO) terug als podcast
In Dit is de Dag (EO) gaat Tijs van den Brink verder over dit onderwerp in gesprek met de vier hoofdredacteuren: Giselle van Cann (NOS Nieuws), Kamran Ullah (De Telegraaf), Pieter Klok (de Volkskrant) en Nico de Fijter (Nederlands Dagblad). Beluister de uitzending hieronder als podcast.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel?
- Antisemitisme in Nederland enorm toegenomen sinds Gaza-oorlog: 'Ik ben bang dat ik vermoord word'
Antisemitisme in Nederland enorm toegenomen sinds Gaza-oorlog: 'Ik ben bang dat ik vermoord word'
- Was aanval Israël op Libanon echt nodig? 'Van kwaad tot erger als je niks doet'
Was aanval Israël op Libanon echt nodig? 'Van kwaad tot erger als je niks doet'
- Oorlogsnieuws volgen via sociale media: 'Cestmocro brengt halve waarheden'
Oorlogsnieuws volgen via sociale media: 'Cestmocro brengt halve waarheden'
