Stroomnet bijna overvol: zien we straks door de hoogspanningskabels het bos niet meer?

25 juli 2024 · 12:00| Leestijd: 4 min

Update: 6 augustus 2024 · 16:44

Geschreven doorMarinka

In dit artikel aan het woord

Kornelis BlokHoogleraar energietransities

"Een ondergrondse kabel is misschien wel vijf keer zo duur als een bovengrondse kabel."

Ab ReitsmaHoogleraar energietransities

"Het belang van welzijn, bewoners en de flora en fauna moeten we hierbij niet onderschatten.”

In het kort

Grote kans dat als je nu uit het raam van je huis of auto kijkt je ergens wel een hoogspanningskabel ziet hangen. Er is een hoop gedoe rond die masten. Ons stroomnet zit overvol en er moeten tientallen kilometers aan hoogspanningskabels bij! Maar waar? En kunnen die kabels niet gewoon onder de grond?

Wat denk jij?

Maak jij je zorgen dat je in de toekomst niet genoeg stroom meer hebt?

Ja, een beetje wel

Nee, het zal wel goedkomen

Aantal reacties: 0

Samenvatting van DIT artikel

Ons stroomnet zit overvol door de toename van zonnepanelen en elektrisch rijden. Hierdoor moeten er nieuwe hoogspanningskabels komen, maar niemand wil ze in hun omgeving. Waar moeten de nieuwe kabels komen en hoe kunnen we de nadelen beperken?

Hoogleraar Kornelis Blok benadrukt het belang van extra kabels voor het uitwisselen van elektriciteit tussen regio’s. Eén van de opties is meer ondergrondse kabels. Dat is mooier, maar wel duurder en moeilijker te repareren.

Ab Reitsma (Bewoners Belangen Eerst) uit Groningen maakt zich zorgen over de impact op gezondheid en landschap en pleit voor meer ondergrondse kabels en lokale opslag van opgewekte stroom.

Dit is de situatie

Te veel stroom

Ons elektriciteitsnet raakt vol. We wekken zelf meer stroom op met zonnepanelen (Nederland is koploper in Europa), en we rijden steeds vaker elektrisch. Hierdoor raken de 'transportlijnen' voor stroom steeds voller.

Overvol stroomnet: bepaalt de overheid straks wanneer wij onze wasjes mogen draaien?
Overvol stroomnet: bepaalt de overheid straks wanneer wij onze wasjes mogen draaien?

Een voorbeeld is de lijn van Diemen naar Lelystad en de Noordoostpolder. Naar verwachting zit deze lijn in 2030 al vol. Daarom moet er nieuwe routes voor stroom bij komen.

Hoeveel hoogspanningsstations zijn er in Nederland?

In Nederland zijn er ongeveer driehonderd hoogspanningsstations voor spanningen van 110 kV en hoger. De masten zijn allemaal tussen de 54 en 60 meter hoog.

Maar waar? Een mooi gezicht is het niet, van die elektriciteitsmasten in een natuurgebied. Maar dat is niet het enige: er zijn ook zorgen over de effecten van hoogspanning op onze gezondheid.

Wat zijn de gezondheidseffecten van hoogspanning op je gezondheid?

Een kort antwoord: er is nog veel onduidelijk. Maar magneetvelden hebben wel degelijk invloed op het menselijk lichaam, zowel direct als op de lange termijn, zo schrijft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.

Er zijn aanwijzingen dat wonen bij hoogspanningslijnen het risico op leukemie bij kinderen en volwassenen verhoogt. Dit komt doordat de magneetvelden daar sterker zijn. Er alleen geen harde bewijzen voor dat magneetvelden echt de oorzaak zijn. Bij kinderen kan langdurige blootstelling aan magneetvelden van 0,3 tot 0,4 microtesla of meer het risico op leukemie verhogen. Ook zijn er zwakke aanwijzingen dat kinderen die in de buurt van hoogspanningslijnen wonen een groter risico lopen op hersentumoren.

Ook bij volwassenen zijn er aanwijzingen voor een verhoogd risico op leukemie door magneetvelden, maar het bewijs is minder sterk dan bij kinderen.

Voor ziekten zoals Alzheimer, ALS, Parkinson en MS zijn er geen aanwijzingen dat wonen bij hoogspanningslijnen het risico verhoogt.

Dit is de discussie

Waar moeten de hoogspanningskabels hangen?

Het doet denken aan de discussie over windmolens: de hoogspanningskabels móéten er komen, maar niemand wil ze in de eigen achtertuin, of in een mooi natuurgebied. Maar waar dan wel?

Kornelis Blok, hoogleraar energietransities, snapt de zorgen over de toename van de hoogspanningskabels wel, maar hij benadrukt vooral het belang ervan:

Kornelis Blok Hoogleraar energietransities

"Een van de belangrijke redenen waarom we veel meer hoogspanningskabels nodig hebben is om zon en wind uit te kunnen wisselen. Soms is er op de ene plek te veel en op de andere plek te weinig, en een andere keer andersom. Dus het moet wel allemaal snel gebeuren. Elektriciteit wordt ook steeds op andere plekken opgewekt. Dus de ene keer moeten we bij wijze van spreken exporteren naar Duitsland en de andere keer gaan we importeren. En daar heb je ook extra kabels voor nodig."

Ondergrondse kabels zijn volgens Blok op zich geen slecht idee, en bij kabels van 110 of 150 kilovolt is dat ook al heel gebruikelijk, zegt hij. Maar er zijn wel een aantal bezwaren.

"Een ondergrondse kabel is misschien wel vijf keer zo duur als een bovengrondse kabel. (...) En ik denk dat het aanleggen van bovengrondse kabels over het algemeen sneller gaat. Dat je wat minder afhankelijk bent van wat er in de bodem moet gebeuren. Wat ook een rol speelt is dat er nog betrekkelijk weinig ervaring is met het aanleggen van die hele hoge spanningen, 380 kilovolt, onder de grond. Een kabel onder de grond is minder makkelijk te repareren. Daarom zijn de netbeheerders daar zo terughoudend mee. Maar ik ben het ermee eens dat we zoveel mogelijk onder de grond moeten doen, en dan moeten we samen de kosten maar opbrengen."

Ab Reitsma uit Spijk (Groningen) zet zich al jaren in voor de belangen van omwonenden als het gaat om de energietransitie. Hij vreest voor de gezondheid van de burgers, al weet hij ook dat hier nog veel onduidelijk over is. Maar hij noemt meerdere redenen:

Ab Reitsma Bewoners Belangen Eerst

"Het is natuurlijk heel ontsierend voor het landschap. Ik snap dat financiële en technische overwegingen een rol spelen. Maar het welzijn, bewonersbelang en de flora en fauna zijn ook niet te onderschatten aspecten. In Groningen lopen al twee 380 kilovolt leidingen. We snappen dat je die niet onder de grond te leggen. Er kan nog wel iets gedaan worden aan de zichtbaarheid ervan. Je kunt ze beter schilderen in een kleur die in de achtergrond wegvalt."

Reitsma ziet dus het liefst dat de nieuwe leidingen zoveel mogelijk onder de grond komen te liggen, al snapt hij dat het altijd zo makkelijk is.

"Wij in Groningen hebben de hoogste dichtheid van zonnepanelen. Eigenlijk zouden we moeten voorkomen dat we de elektriciteit allemaal moeten afvoeren, maar dat je dat wat je plaatselijk opwekt, kunt opslaan en gebruiken. Dan heb je die dikke kabels in mindere mate nodig."

Dit is de uitzending