Baby’s geboren met DNA van 3 ouders: hoe ver mogen we gaan om een gezond kind te krijgen?

Acht gezonde kinderen geboren na baanbrekende embryotechniek

Het is mogelijk is om kinderen te verlossen van erfelijke ziektes, door gebruik te maken van het DNA van 3 personen. Alle 8 kinderen die via deze baanbrekende embryotechniek ter wereld kwamen, zijn gezond. Bij 2 van de 8 kinderen is er wel ziekmakend DNA gevonden, maar in een hoeveelheid die nog niet zorgt voor ernstige aandoeningen. De techniek is van zichzelf niet nieuw, maar bewijst zichzelf nu door 8 gezonde kinderen.

De techniek is ingezet om te voorkomen dat de baby’s ziek zouden worden door energiestofwisselingsziekte, oftewel mitochondriële aandoening. Via hun moeder hadden ze een hoge kans om dit ook te krijgen.

Bij deze ziekte werkt de energiecentrale in de cellen niet goed, wat leidt tot weinig energie. Het kan problemen geven met spieren en hartfalen, hersenbeschadiging, epilepsie en blindheid tot gevolg hebben. In Nederland zijn er zo’n 4.200 mensen met een mitochondriale aandoening.

Bij gebruik van de nieuwe techniek wordt de gezonde celkern van het embryo van de twee wensouders getransplanteerd in het donorembryo van de donor. Daardoor heeft het embryo wel al het erfelijke materiaal van de ouders, maar de gezonde mitochondrieën van de donor.

Op medisch-ethisch vlak liggen dit soort technieken gevoelig. Zo werpen critici de vraag op hoe wenselijk het is om embryo’s in te zetten voor onderzoek. Ook wordt de vraag gesteld welk effect genetische aanpassingen hebben op kinderen. Een andere vraag is wat de invloed is op de samenleving als ziektes steeds vaker uit te bannen zijn.

• Embryo's kweken voor wetenschappelijk onderzoek: 'Je maakt leven om het vervolgens te vernietigen'

  Embryo's kweken voor wetenschappelijk onderzoek: 'Je maakt leven om het vervolgens te vernietigen'

Hoe ver mogen we gaan om een gezond kind te krijgen?

Edith Coonen, klinisch embryoloog van het Maastricht UMC, noemt het onderzoek hoopvol nieuws. Volgens haar levert de ‘derde ouder’ maar een beperkte bijdrage en blijft het kind van twee ouders.

000

scherm sluiten

000

Edith Coonen

Klinisch embryoloog Maastricht UMC

"Het embryo krijgt het kern-DNA van de wensouders: dat is wat je maakt tot wie je bent. De ‘derde ouder’ zoals het wordt genoemd, levert via een donoreicel de energiecentrale voor de processen die de ontwikkeling van het embryo mogelijk moet maken."

000

Coonen is blij dat er deze nieuwe techniek iets kan betekenen voor ouders met een kinderwens die het risico lopen hun kind deze erfelijke ziekte mee te geven. Ze ontkent niet dat er medisch-ethische punten zijn die goed moeten worden uitgezocht, maar wijst erop dat er wetgeving is om de techniek op een zorgvuldige manier en met voldoende draagvlak in de samenleving uit te voeren.

000

scherm sluiten

000

"Als professionals is ons doel om om te gaan met medische noden van onze patiënten. In dit geval gaat het om mensen die we met bestaande behandelingen niet kunnen helpen bij hun kinderwens. In dat opzicht is deze nieuwe techniek een waardevolle aanvulling voor een kleine groep mensen. Ik denk dat iedereen de wens heeft om een gezond kind te krijgen. Als je daar op een zorgvuldige manier aan kunt bijdragen, moet je daar op zijn minst naar kijken."

000

Ook al is het een technisch hoogstandje, er zitten meer kanten aan het verhaal, zegt medisch-ethicus Bert-Jan Heusinkveld van de NPV. Deze organisatie is gespecialiseerd in christelijke medisch-ethische vragen.

000

scherm sluiten

000

Bert-Jan Heusinkveld

Medisch-ethicus bij Nederlandse Patiënten Vereniging

"In dit geval zijn beide eicellen bevrucht, waardoor je dus eigenlijk twee embryo’s hebt. De donorcel is dus ook bevrucht. In beide gevallen is de ontwikkeling van een embryo gestart. Je krijgt een relatie van drie personen. De vraag is of je dat moet willen en of dat goed is. De kans op ziekte is groot en die wil je verkleinen, maar de vraag is of je deze techniek daarvoor moet inzetten."

000

Hij werpt de vraag op of je dit wel moet willen en wijst erop dat er in eerdere fases al veel embryo’s verloren zijn gegaan. Ook waarschuwt hij voor te veel maakbaarheisdenken.

000

scherm sluiten

000

"Er is al een hele onderzoeksweg aan vooraf gegaan. Daarbij zijn heel veel embryo’s gebruikt en verbruikt. Dat is problematisch. Om het te verbeteren en verder te onderzoeken, krijg je ook embryo’s en krijg je dus de vraag naar embryokweek. Ook ben je er niet 100% van verzekerd dat het kind niet alsnog ziek wordt of een andere aandoening heeft. Daarbij moeten we ook opletten dat fouten in dit soort processen gevolgen hebben voor de volgende generatie. Het wordt letterlijk doorgegeven."

000

Luister naar Dit is de Dag

In Dit is de Dag (EO) gaat presentator Joram Kaat verder over dit onderwerp in gesprek met klinisch embryoloog Edith Coonen en medisch-ethicus Bert-Jan Heusinkveld. Beluister de uitzending hieronder als podcast of via je favoriete podcast-app.

• Moeten stellen zelf kunnen kiezen of ze een zoon of dochter willen?

  Moeten stellen zelf kunnen kiezen of ze een zoon of dochter willen?

• Onderzoek: 1 op de 7 Nederlanders vindt dat je met embryoselectie geslacht van kind moet kunnen kiezen

  Onderzoek: 1 op de 7 Nederlanders vindt dat je met embryoselectie geslacht van kind moet kunnen kiezen

• Kiezen voor het gezondste embryo; op weg naar designerbaby’s of onethisch om niet te doen?

  Kiezen voor het gezondste embryo; op weg naar designerbaby’s of onethisch om niet te doen?

• Amerikaanse arts: 'Twee Nederlandse vrouwen kozen de oogkleur van hun kind'

  Amerikaanse arts: 'Twee Nederlandse vrouwen kozen de oogkleur van hun kind'