Vanaf volgende week grens­con­tro­les: gaat dat iets opleveren?

Grenscontroles vanaf maandag

De nieuwe grenscontroles, aangekondigd door asielminister Marjolein Faber, gelden voor een periode van zes maanden en zijn bedoeld om irreguliere migratie en grensoverschrijdende criminaliteit te bestrijden. De controles zullen flexibel en steekproefsgewijs worden uitgevoerd. Het is dus niet zo dat elke auto wordt stilgezet, maar de marechaussee richt zich vooral op verdachte situaties zoals busjes met afgeplakte ramen of voertuigen die vaker over de grens gaan. De focus ligt op het opsporen van mensensmokkelaars en illegale grensoverschrijdingen.

De impact op 'gewone reizigers' zou dus niet al te groot moeten zijn, maar zorgen over hinder blijven bestaan, vooral bij grensgemeenten en bij forenzen die dagelijks de grens oversteken.

Capaciteitstekorten bij de marechaussee ondanks extra budget

De uitvoering van de grenscontroles ligt bij de marechaussee, maar er is één probleem: daar zijn personeelstekorten.

Het kabinet gaat 151 miljoen extra investeren in de marechaussee, maar volgens marechausseevereniging MARVER moet dit geld vooral worden ingezet om bestaande tekorten te dichten. Voor de nieuwe controles zijn nu slechts vijftig marechaussee-militairen beschikbaar. Met vijftig militairen kan de marechaussee op ongeveer vijf plekken per dag controleren, stelt vakbond Marver in het AD. Het is maar de vraag of dat een wezenlijk verschil gaan maken.

Is dit een eerste stap naar volledige grenscontrole?

Gaan we ooit terug naar hoe het dertig jaar geleden was, toen elke auto voor een slagboom werd gecontroleerd bij de grensovergang? Dat zal hoogstwaarschijnlijk niet gebeuren. Dat heeft alles te maken met het Schengenverdrag, dat Nederland (samen met 28 andere Europese landen) heeft ondertekend. Volgens dat verdrag moeten alle grenzen tussen de landen in het Schengengebied namelijk open zijn. Een volledig bewaakte grens is dus in strijd met de regels. Een land mag wél steekproefsgewijs controles uitvoeren; dat betekent dus dat je bijvoorbeeld iedere 28e auto die het land binnenkomt mag controleren. Dat is wat Nederland nu gaat doen.

Officieel zou het wel kúnnen dat het kabinet de grens in de toekomst helemaal dichtgooit. Er geldt namelijk een uitzondering op de Schengenverdrag: je mag volledige grenscontroles invoeren als er een 'ernstige verstoring van de openbare orde' dreigt. In dat geval moet je als land elke zes maanden opnieuw aantonen dat er nog steeds sprake is van dreiging - en dat is een bewerkelijke opgave. Bovendien moet er natuurlijk voldoende marechaussee-capaciteit zijn om de grens te bewaken; voor permanente grenscontrole zouden honderden extra krachten nodig zijn. Hoe snel dat gaat lukken voor Nederland... is maar de vraag.

Gaan de grenscontroles iets teweegbrengen?

Permanente grensbewaking zit er dus nog niet in, maar de grenzen zullen volgende week niet meer zo open zijn als voorheen. Is dat een goede zaak?

Klaas Buigel, fractievoorzitter namens de VVD in grensgemeente Westerwolde en inwoner van Ter Apel, vraagt zich af of de nieuwe grenscontroles effect zullen hebben. Er zijn namelijk valkuilen voor de marechaussee: als migranten willen oversteken, kunnen ze grenscontroles op de hoofdweg bijvoorbeeld makkelijk omzeilen via fietspaden. Desalniettemin is hij blij dat er meer controle komt. Hij vertelt in Dit is de Dag (EO):

Klaas BuigelFractievoorzitter VVD Westerwolde en inwoner van Ter Apel

"Ik ga zelf zo’n twee keer per week naar Duitsland, en ik merk dat er op dit moment gewoon helemaal geen controle is. Onze inwoners zien het ook, en zij vinden dat een zorgelijke ontwikkeling. Heel veel asielzoekers komen via de grens binnen. Als Ter Apeler zie ik gewoon dat er vooral alleenstaande mannen binnenkomen, niet de mensen die vluchten voor oorlog en geweld. Bovendien zie ik heel veel andere dingen gebeuren bij de grens die écht het daglicht niet kunnen verdragen."

0

0

0

Bovendien kunnen vijftig militairen volgens Buigel veel verschil maken, mits de marechaussee strategisch handelt:

"Ik denk dat de helft van de afschrikwekkende werking uitgaat van het puur afgeven van het signaal. Als de marechaussee het niet-structureel aanpakt, met vliegende brigades, denk ik dat het met 50 marechaussee-militairen al erg effectief kan zijn. Dus dat je de ene keer in het noorden controleert, en de andere keer weer in het zuiden."

0

0

0

Hans Verheijen, burgemeester van grensgemeente Sittard-Geleen, is minder enthousiast. Dat we na dertig jaar weer grenscontroles invoeren, is volgens hem niet goed voor onze beeldvorming van buurlanden:

Hans VerheijenBurgemeester van grensgemeente Sittard-Geleen

"We leven al dertig jaar in een open wereld, waar landsgrenzen alleen in juridische en administratieve zin relevant zijn. Als je die grenzen weer optrekt, creëer je het beeld dat de andere kant van de grens kwalijk is, niet in orde is, misdadig is. Het is een heel onwenselijke beweging als de grenzen straks dichtgaan."

0

0

0

Daar komt bij dat het doel van Minister Faber om grensoverschrijdende criminaliteit tegen te gaan waarschijnlijk nauwelijks zal worden verwezenlijkt door grenscontroles, aldus Verheijen.

"Mevrouw Faber wil hiermee ook grensoverschrijdende criminaliteit verminderen. Ik denk alleen dat de controles daar maar een heel matig effect op zullen hebben, dat er andere dingen beter gedaan kunnen worden. Dit kabinet moet bijvoorbeeld zorgen voor meer capaciteit bij de politie, het OM en de rechterlijke macht. Want als er nu meer casussen zijn, leidt vaak ook al niet tot meer vervolgingen. Simpelweg omdat deze drie niet in staat zijn om alle casussen op te volgen."

0

0

0

Luister Dit is de Dag terug als podcast

In Dit is de Dag (EO) gaat presentator Jan Willem Wesselink verder over dit onderwerp in gesprek met Hans Verheijen, burgemeester van grensgemeente Sittard-Geleen en met Klaas Buigel, fractievoorzitter VVD Westerwolde en inwoner van Ter Apel.

Beluister de uitzending hieronder als podcast. 

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

• Gaat Nederland pas­poort­con­tro­les weer invoeren? 'Je ziet meteen dat er files ontstaan'

  Gaat Nederland pas­poort­con­tro­les weer invoeren? 'Je ziet meteen dat er files ontstaan'

• Móét je als christen asielzoekers verwelkomen?

  Móét je als christen asielzoekers verwelkomen?

• De asielplannen op een rijtje. Gaan ze het mi­gra­tie­pro­bleem ook écht verlichten?

  De asielplannen op een rijtje. Gaan ze het mi­gra­tie­pro­bleem ook écht verlichten?