Kind van ouders met psychische problemen - hoe doorbreek je de keten?
24 september 2025 · 15:50| Leestijd:5 min
Update: 25 september 2025 · 10:05
In dit artikel aan het woord
"Mama is toevallig bipolair, maar laten we daar geen geheim van maken."
"Als mijn vader naar beneden kwam, kreeg ik buikpijn en was ik bang voor waar hij boos om ging worden. Hij had een kwade dronk."
In het kort
Meer dan een kwart van de kinderen heeft een ouder met een psychische stoornis of verslaving. In de afgelopen tien jaar is het aantal kinderen dat in Nederland opgroeit met een ouder met een verslaving of een psychische stoornis zelfs bijna verdubbeld. Maar voor de omgeving blijft het vaak onzichtbaar. "Ik moest voor mijn gevoel alles zelf dragen."
Wat denk jij?
Ben of ken je een KOPP KOV-kind?
Dit zijn de cijfers van KOPP KOV
Ruim een kwart van alle thuiswonende kinderen in Nederland tot en met zeventien jaar is kind van ouders met psychische problemen (KOPP) of kinderen van ouders met een verslaving (KOV).
In Nederland groeien naar schatting 900.000 kinderen onder de achttien jaar op met een ouder die kampt met psychische aandoeningen en/of verslaving. Dit komt neer op ruim 1 op de 4 kinderen. Van deze groep zijn 664.000 kinderen twaalf jaar of jonger. De meeste van deze kinderen hebben een ouder met psychische problemen, en bij ongeveer 7 procent is er sprake van een dubbele diagnose – dus een combinatie van psychische én verslavingsproblematiek.
De kinderen die tot deze twee groepen behoren, worden vaak gezamenlijk genoemd omdat de problematiek overlap vertoont.
- 1 op de 4 is KOPP KOV-kind en leeft acht jaar korter: wat houdt het in?
1 op de 4 is KOPP KOV-kind en leeft acht jaar korter: wat houdt het in?
Medische gegevens
Deze kinderen hebben dus een sterk verhoogde kans om zelf psychische problemen of verslaving te ontwikkelen. Studies laten zien dat minderjarige KOPP KOV-kinderen gemiddeld twee tot drie keer zo vaak in hun leven een psychisch stoornis en/of verslaving ontwikkelen vergeleken met kinderen van wie de ouders mentaal gezond zijn. Deze verhoogde kwetsbaarheid is deels erfelijk (genetische aanleg), maar wordt ook sterk beïnvloed door de omgeving en opvoedsituatie.
Sociale impact
De stress die KOPP KOV-kinderen ervaren komt vaak doordat ze zich constant zorgen maken om hun zieke ouder en zich soms zelfs (mede)verantwoordelijk voelen voor de problemen thuis. Vaak voelen deze kinderen zich ook eenzaam en onbegrepen omdat ze opgroeien met zorgen die leeftijdsgenootjes niet kennen.
Het komt dan ook geregeld voor dat kinderen taken op zich nemen die eigenlijk bij een volwassene horen. Ze gaan bijvoorbeeld voor de zieke ouder zorgen of doen veel huishoudelijke klusjes. Door deze vroegtijdige verantwoordelijkheden is er voor het kind minder ruimte om onbezorgd kind te zijn. Ook nodigen deze kinderen meestal liever geen vriendjes uit thuis uit angst voor stigma of onverwacht gedrag van de ouder.
- Aefke heeft een bipolaire stoornis: 'Ik kon niet accepteren dat ik het niet zelf kon oplossen'
Aefke heeft een bipolaire stoornis: 'Ik kon niet accepteren dat ik het niet zelf kon oplossen'
Aefke: 'Mama is bipolair, maar laten we daar geen geheim van maken'
Hoe is het voor de vrouwen in Dit is de Kwestie (EO)? "Ik heb een bipolaire kwetsbaarheid," vertelt Aefke.
Aefke ten Hagen
Moeder met bipolaire stoornis"Dat uit zich bij mij in pieken en dalen. Ik merk vaak aan mezelf als ik drukker word, dus als ik de manische kant op ga, dat ik sowieso ineens heel veel kleren ga kopen. Hoe drukker ik word, hoe feller de kleuren ook vaak worden en hoe drukker de prints. Als ik me hyper voel, dan heb ik ook graag schoenen aan met veel kleuren. En dan merk ik dat ook mensen om mij heen er wat van gaan zeggen. Daar word ik dan nog meer hyper van en dan denk ik: zie je wel, wat is het leven toch leuk."
Maar hoge pieken worden bij haar altijd opgevolgd door diepe dalen.
Aefke ten Hagen
Moeder met bipolaire stoornis"Als ik op mijn slechtst ben doe ik niets. Dan ben ik ziek en kan ik ook niets. Dan kan ik ook niet werken - dan blijft het bij mijn pyjama en dan slaap ik heel veel. Mijn kinderen wil ik wel graag zien, maar ik kan het dan heel slecht opbrengen om iets met ze te doen. Ik ben gewoon ziek. Dan zit ik voor me uit te kijken en voel ik me gewoon heel slecht."
Bo en Tijl zijn de twee zoons van Aefke. Als het slecht gaat met Aefke, denkt Bo:
Bo
Zoon van Aefke"Had ik maar een andere moeder. Maar dat kan niet. En ik ben ook blij met mama."
Psychische stoornissen gaan vaak over van ouder op kind. Zo ook bij Aefke. Haar vader was ook bipolair en alleen in Aefkes dagboek durfde ze daar woorden aan te geven - verder moest ze zijn problemen stilhouden. Ze blikt terug op een moment dat haar vader werd opgenomen.
Aefke ten Hagen
Moeder met bipolaire stoornis"Toen was hij psychotisch en werd hij opgehaald met de ambulance. Mijn ouders zeiden dan altijd: 'Zeg maar dat papa het aan zijn hart heeft'. Dat zeiden ze met de beste bedoelingen, ze wilden dat gewoon echt niet naar buiten hebben. Dus dat hou je dan voor je."
In tegenstelling tot haar vader, heeft Aefke het besluit genomen om er heel anders mee om te gaan. Zij wil juist openheid over haar bipolaire stoornis.
Aefke ten Hagen
Moeder met bipolaire stoornis"Tegen mijn kinderen zeg ik nu: 'Zeg alles maar, vertel'. Ik doe dat op een heel andere manier."
Die openheid is in Aefkes gezin van essentieel belang.
Aefke ten Hagen
Moeder met bipolaire stoornis"Ik denk dat het heel belangrijk en mooi is dat je er met elkaar over kunt praten. Iedereen is goed zoals ie is en met iedereen is wel wat. Mama is toevallig bipolair, maar laten we daar maar geen geheim van maken. Ik denk dat het heel goed is om het er met elkaar over te hebben."
De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenGloria: 'Als mijn vader naar beneden kwam had ik buikpijn en was ik bang'
Gloria gaat binnenkort trouwen, maar heeft haar moeder niet uitgenodigd. De reden: haar moeder lijdt aan terugkerende depressies en wanen. Haar stemming blijft onvoorspelbaar - soms is ze helder, soms ver weg. Naast een psychotische moeder heeft Gloria ook een vader die verslaafd is aan alcohol.
Ze is dus KOPP KOV-kind en is in een onveilig gezin opgegroeid. Vaak trof de kleine Gloria haar ouders na school thuis dronken aan.
Gloria van Breukelen
KOPP KOV-kind"Uit school ging ik met buikpijn kijken waar mijn moeder was. Dat was of op de bank of in bed. En dan wilde ik ook altijd dat ze vroeg hoe school was geweest, want ik zag bij vriendinnen dat moeders dat deden. [...] Maar dat kon ze niet."
Als haar vader dronken was, was hij vaak boos.
Gloria van Breukelen
KOPP KOV-kind"Als hij naar beneden kwam, kreeg ik buikpijn en was ik bang voor waar hij boos om ging worden. Hij had een kwade dronk. En er was altijd wel iets. Dan rende ik snel naar boven en ging ik op mijn zolderkamer zitten."
Bij een gezin een paar straten verderop kan Gloria echt kind zijn. Ze speelt met een van de kinderen uit het gezin en voelt zich er welkom. Maar zelfs dit gezin heeft niet helemaal door wat er bij Gloria thuis allemaal speelt.
Gloria van Breukelen
KOPP KOV-kind"Als enig kind heb ik geleerd om zelf te huilen, in mijn eentje en geen hulp te vragen. Ik moest voor mijn gevoel alles zelf dragen."
Is Gloria niet bang dat zij erfelijk belast is?
Gloria van Breukelen
KOPP KOV-kind"Ik ben depressief geweest - dat is ook een stukje verwerking geweest - en ben wat minder stabiel. Daar moet ik goed voor zorgen. Dat accepteer ik nu. En ik hou van een drankje, maar daarvoor heb ik 'regeltjes', zoals niet doordeweeks en niet in mijn eentje, om mezelf daarin te beschermen, want het zit zeker in mij."
Inmiddels is Gloria ook zelf moeder, al heeft ze wel getwijfeld of dat een goed idee was.
Gloria van Breukelen
KOPP KOV-kind"Ik heb heel erg getwijfeld om een kind te krijgen. Om het erfelijke misschien nog het minst - want mocht hij depressief worden, dan weet ik hoe het voelt. En alles moet bespreekbaar zijn. Dat is wat ik anders wil doen dan hoe ik het meegemaakt heb: ik wil het bespreekbaar maken."
Daarnaast zijn er andere angsten die de keuze lastig voor haar maakten.
Gloria van Breukelen
KOPP KOV-kind"Stel ik word weer depressief: dan ben ik ook de moeder die in bed ligt als hij thuiskomt. Dat zou ik heel erg vinden. [...] Maar ik heb een keuze om het anders te doen. Er is zoveel gebeurd en dan ontneem ik mezelf dit geluk ook nog, want ik wilde het wel. Ik had intern wel heel veel angsten, maar daar wil ik me niet meer door laten leiden. Ik heb het recht op dat geluk."
Praat mee
Hoe voel je je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
In Dit is de Kwestie (EO) gaan Margje Fikse, Gloria en Aefke verder over dit onderwerp in gesprek. Bekijk de volledige uitzending op 27 september om 22.55 uur op NPO2 en via NPO Start.
Wil jij de aflevering liever streamen? Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start.
Dit maakten we ook- 1 op de 4 is KOPP KOV-kind en leeft acht jaar korter: wat houdt het in?
1 op de 4 is KOPP KOV-kind en leeft acht jaar korter: wat houdt het in?
- Aefke heeft een bipolaire stoornis: 'Ik kon niet accepteren dat ik het niet zelf kon oplossen'
Aefke heeft een bipolaire stoornis: 'Ik kon niet accepteren dat ik het niet zelf kon oplossen'
