Kun je het maken om te breken met je ouders? 'Ik wil ouders, maar niet mijn ouders'

Dit is de situatie

Breken met je ouders: context en cijfers

Over familiebanden wordt vaak gesproken alsof ze vanzelfsprekend zijn en je hele leven meegaan. Toch komt het vaker dan mensen denken voor dat een kind het contact met zijn ouder(s) verbreekt. Zulke ingrijpende breuken gebeuren niet zomaar; er gaat vaak een lange geschiedenis van pijn, conflict en teleurstelling aan vooraf.

Volgens een enquête uit 2016 van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut had één op de tien Nederlanders geen contact met hun ouder(s). Recentere Nederlandse cijfers ontbreken, maar uit onderzoek in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk blijkt dat in 2022 maar liefst één op de vier volwassenen het contact met hun ouder(s) had verbroken. Onder volwassenen die een echtscheiding van hun ouders hebben meegemaakt, komt het verbreken van het contact met een ouder vaker voor. Contactbreuken tussen ouder en kind komen iets vaker voor met vaders dan met moeders, bleek in 2004 uit het 'Netherlands Kinship Panel Study-onderzoek'.

Meer openheid over familierelaties

Maatschappelijk gezien is het thema 'breken met je ouders' lang omgeven geweest door taboe en onbegrip. Tegenwoordig verschuift dat en spreken mensen openlijker over moeilijke familierelaties. Op sociale media delen jongeren over hun ervaringen met bijvoorbeeld 'toxische' ouders en is de hashtag #ToxicFamily op TikTok al bijna 1,9 miljard keer bekeken.

Vooral onder oudere generaties wordt nog wel eens het geluid verspreid dat jongeren te snel breken en hun ouders 'ondankbaar' zouden laten vallen. Toch groeit binnen de hulpverlening en de publieke opinie het inzicht dat het verbreken van het contact soms een noodzakelijke uitweg is, met name bij ernstige gevallen van mishandeling, misbruik of chronisch schadelijk gedrag. Door de groeiende aandacht voor mentale gezondheid wordt de drempel lager om afstand te nemen bij ongezonde relaties.

Het contact met ouders verbroken: en nu?

Er zijn tegenwoordig organisaties en platforms die advies en steun bieden aan zowel kinderen als ouders met gebroken familiebanden. Voorbeelden hiervan zijn stichtingen als Het Verdwenen Zelf die boeken, online informatie en een netwerk van therapeuten of coaches bieden die kunnen helpen iets op te bouwen ná de breuk. Ook familieorganisaties als Humanitas zijn er voor bemiddeling en proberen contactherstel te begeleiden, al bieden ze ook lotgenotengroepen voor mensen die na het verlies geen herstel zoeken en dus te maken hebben met 'levend verlies'; dat kan ook verlies van een relatie of contact zijn. Lotgenotencontact kan dus helpen in de omgang met de familiebreuk. De organisatie Samen Staan We Sterk organiseert online praatgroepen voor mensen met een contactbreuk met dierbaren. Ook bestaan er lokale verliesgroepen via de GGZ of welzijnsorganisaties.

Dit is hun verhaal

Moraya: 'Ik heb altijd het gevoel gehad niet goed genoeg te zijn'

Het leven van Moraya heeft een valse start. Ze belandt al jong in de jeugdzorg en is afwisselend thuis en niet-thuis. Samen met haar twee broers groeit ze op zonder vader; hun moeder is muzikant die op moeilijke momenten naar de fles grijpt. Moraya's moeder zit zoveel in haar eigen wereld dat ze er te weinig is voor haar dochter. Het zorgt ervoor dat Moraya een gecompliceerde band met haar heeft. Teveel contact wakkert oude pijn aan, en daarom zitten er flinke tussenpozen tussen de bezoeken aan haar moeder. Alleen dan blijft het enigszins houdbaar. Want als Moraya bij haar moeder op bezoek komt, krijgt ze geregeld kritiek over zich heen. Zo noemt haar moeder haar 'dwars' en 'dominant', wat Moraya pijn doet.

000

scherm sluiten

000

Moraya

Heeft een lastige band met haar ouders

"Ik voel dat je niet ziet wie ik ben. Als je alleen over mij kunt zeggen dat ik dominant en dwars ben... Ik merkte dat ik dacht van: ik ben veel meer dan dominant of dwars. Als je alleen die twee dingen kan noemen... Dat is niet wie ik bij andere mensen ben."

000

Moraya's moeder kan niet goed uitleggen hoe leuk ze haar dochter vindt of hoezeer ze haar liefheeft. Dat voelt Moraya.

000

scherm sluiten

000

Moraya

Heeft een lastige band met haar ouders

"Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik niet goed genoeg was. Dus dat het niet kon stromen, dat als je liefde voelt voor je kind, dat dat stroomt. En als je liefde voelt voor je ouder, dat dat stroomt. Dat stroomde gewoon niet. Dat miste en mis ik."

000

Het spijt Moraya's moeder dat ze haar dochter onbedoeld soms op de zijlijn heeft gezet en dat ze haar daar onbewust mee heeft gekwetst. Ondanks de pijn die het haar geeft, zal Moraya het contact met haar moeder niet verbreken.

000

scherm sluiten

000

Moraya

Heeft een lastige band met haar ouders

"Soms zijn de momenten die we wel hebben, heel mooi. [...] Ik hoop dat als ze er niet meer is dat ik dan geen spijt heb dat ik dingen niet heb gedaan of geprobeerd of niet een kans heb gegeven. Dat is wat ik nu nog doe."

000

Meer weten over het verhaal van Moraya? Lees het interview zaterdagavond 29 november op dit.eo.nl.

Vera: 'Voor mij is er geen reden om zolang geen contact te hebben'

De verjaardag van haar oudste kind heeft een zwarte rand voor Vera en haar tweede man. Haar dochter heeft namelijk twaalf jaar geleden - op haar verjaardag - het contact met hen verbroken. Terwijl ze aan tafel de taart eten, ontstaat er zo'n intense discussie dat hun dochter boos wegloopt en het contact verbreekt. Nu twaalf jaar later, vraagt Vera zich af hoe haar dochter haar verjaardag viert.

000

scherm sluiten

000

Vera

Heeft geen contact meer met haar dochter

"We vieren vandaag dat ik moeder werd."

000

Vera's dochter is drie jaar als Vera's huidige partner in beeld komt. Later worden er nog twee jongens geboren. Ze groeit op in het nieuwe gezin en dat gaat niet zonder horten of stoten.

000

scherm sluiten

000

Vera

Heeft geen contact meer met haar dochter

"Ik begrijp dat dat voor het jonge kind van toen moeilijk was. Dat er misschien wel verlatingsangst is ontstaan in die periode. Dat er heel veel dingen zijn geweest in haar kleine jonge leventje die niet zo makkelijk waren. Dat kan ik me allemaal bedenken. En dat je daar op volwassen leeftijd last van kan hebben, kan ik ook bedenken. Maar het antwoord op de vraag: 'Waarom deze rigoureuze stap, waarom helemaal geen contact meer?', die heb ik niet. Mensen denken dat er verschrikkelijke dingen zijn gebeurd. Maar: nee, we zijn gewoon een gezin met heel veel liefde. En met fouten."

000

Het is voor Vera een raadsel waarom haar dochter het contact definitief heeft verbroken. Is er misschien iets dat Vera zelf mist, iets waar ze zich niet van bewust is?

000

scherm sluiten

000

Vera

Heeft geen contact meer met haar dochter

"Dat is een heel confronterende vraag van jou. En ik vraag het me echt regelmatig af: is er iets dat ik mis? Maar voor mij is er absoluut geen reden om twaalf jaar geen contact te hebben. Ik hou van haar en zij houdt van mij, ik weet zeker dat ze van mij houdt. Dit is dood en dood en doodzonde."

000

Vera snapt er niets van en ze vindt het heel erg dat haar dochter haar familie vaarwel zei en daarmee haar geschiedenis uitwist. De verantwoordelijkheid voor de familieband ligt volgens haar niet alleen bij de ouder, maar in het geval van een volwassen 'kind' ook bij haar dochter.

000

scherm sluiten

000

Vera

Heeft geen contact meer met haar dochter

"Als je het contact zo rigoureus verbreekt, dan wordt de drempel steeds hoger om weer de weg terug te vinden naar elkaar. Als je een dun lijntje openhoudt, wordt het niet zo onmogelijk. Dan lijkt het mij iets makkelijker om de weg naar elkaar terug te vinden."

000

Meer weten over het verhaal van Vera? Lees het interview vrijdag 28 november op dit.eo.nl.

Paulette: 'Ouders zijn verantwoordelijker voor de band met hun kind dan het kind'

In tegenstelling tot Moraya, heeft Paulette geen contact meer met haar gescheiden ouders. Daar heeft ze haar redenen voor.

000

scherm sluiten

000

Paulette

Brak met beide ouders

"Als je merkt dat de dynamiek met je ouders je mentaal slechter doet dan goed, dan voel je je bijna genoodzaakt om het contact te verbreken. Zo heeft dat echt gevoeld. Het was noodzakelijk om het contact te verbreken om goed in mijn vel te kunnen zitten. Ik moest wel."

000

Thuis bij haar moeder voelt Paulette zich vaak onveilig en niet gezien. Daarom besluit ze bij haar vader te gaan wonen. Maar ook daar mist ze de liefde en aandacht die ze nodig heeft. Het zwarte gat waar ze in terechtkomt wordt steeds dieper. Langzaam begint ze te beseffen dat het contact met haar ouders haar meer pijn doet dan goed.

000

scherm sluiten

000

Paulette

Brak met beide ouders

"Het dieptepunt was toen ik echt heel depressief werd. Toen ben ik naar Bali gegaan in plaats van te gaan studeren. Daar heb ik ook een suïcidepoging gedaan."

000

Maar het verlangen naar een thuis blijft Paulette houden.

000

scherm sluiten

000

Paulette

Brak met beide ouders

"Ik vind niet dat een kind dezelfde verantwoordelijkheid heeft voor de band met de ouders als de ouders. Als ouder heb je vaak wel de keuze gemaakt om kinderen te krijgen. Jij hebt een soort verantwoordelijkheid voor die relatie, vind ik. Net als dat je verantwoordelijk bent om je kind eten en drinken te geven en onderdak, heb je ook bepaalde emotionele verplichtingen. Ik zou het liefste ouders willen, maar niet mijn ouders. Iedereen wil dat thuisgevoel, dat geborgen gevoel. Maar ik weet dat dat niet realistisch en niet mogelijk is met mijn ouders."

000

Meer weten over het verhaal van Paulette? Lees het interview zaterdag 29 november op dit.eo.nl.

Meer weten?

Kijk Dit is de Kwestie

In Dit is de Kwestie (EO) gaan Joram Kaat, Moraya, Vera en Paulette verder over dit onderwerp in gesprek. Bekijk de volledige uitzending zaterdag 29 november om 22.55 uur op NPO2.

Wil jij de aflevering liever streamen? Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start.

Dit maakten we ook

• Charlotte herstelde na jaren het contact met haar vader: ‘Plots noemde hij me ‘meisje’, dat raakte iets in mij’

  Charlotte herstelde na jaren het contact met haar vader: ‘Plots noemde hij me ‘meisje’, dat raakte iets in mij’

• Vera ziet haar dochter al twaalf jaar niet meer: 'De deur zit potdicht, niet eens op een kier'

  Vera ziet haar dochter al twaalf jaar niet meer: 'De deur zit potdicht, niet eens op een kier'

• Gloria groeide op in een onveilig en kwetsbaar gezin: 'Mijn moeder liep langs zonder me te herkennen'

  Gloria groeide op in een onveilig en kwetsbaar gezin: 'Mijn moeder liep langs zonder me te herkennen'