Margreet uit Moerdijk: ‘Ik zal me nooit meer ergens zo thuis voelen als hier’

vandaag · 07:30| Leestijd:8 min

Update: vandaag · 10:36

Is het normaal dat het hele dorp Moerdijk moet verdwijnen voor de energietransitie?

In het kort

Op 1 december wordt definitief bekend of Moerdijk van de kaart verdwijnt; dan gaat de kogel door de kerk. Nog niet de sloopkogel gelukkig, want juist het monumentale kerkje in het centrum staat symbool voor een oude, hechte gemeenschap. Op wankele grond nu. "Ik ga ontworteld worden, net als zoveel andere Moerdijkers." Moerdijker Margreet vertelt haar emotionele verhaal aan DIT.

Wat denk jij?

Is het opheffen van het dorp Moerdijk de juiste beslissing?

JaNeeIk wil hier eerst meer van weten

Margreet van Ballegooijen-Martha ("Noem mijn meisjesnaam ook maar. Dan eer ik mijn ouders nog.") is één van de Moerdijkers die het kerkje nog draaiende houdt, ook zit ze in het bestuur van de algemene begraafplaats. En ze is lid van de toneelvereniging. Moerdijk zit in haar en zij in Moerdijk. Deze dagen schieten dan ook als een absurde film met onvoorspelbare wendingen voorbij: "Ik ben helemaal platgebeld en geappt. Ik ben gevraagd om bij Paul en De Wit te zitten, Trouw heeft gebeld en het Reformatorisch Dagblad stond aan de deur. Maar ja, ik zat zelf nog zo vol met emoties. Dat kon ik nog niet."

Moerdijk uitgegumd

Maar deze morgen heeft ze even de rust gevonden om met ons te spreken. En ze heeft veel te vertellen: "Ik ben van 1968. Dus ik woon hier al een tijdje. Ik ben hier geboren, ben gedoopt in het hervormde kerkje en daar vanuit getrouwd, zoals zovelen hier. Ook mijn kinderen zijn er gedoopt. Ik heb hier op school gezeten, waar mijn dochters ook weer naartoe zijn gegaan. Mijn ouders, oom en tante en grootouders liggen hier op de begraafplaats."

Ze gaat onverstoorbaar verder. "Ik woon nog in het huis waar ik geboren ben. Waar ik nu zit, in mijn voorkamer, daar ben ik geboren. Mijn ouders hebben dit huis als een huis in aanbouw gekocht in 1953. Toen kwam de watersnood. Dus in 1954 is het afgebouwd. Toen mijn ouders op leeftijd waren zijn ze naar een seniorenwoning vertrokken hier ook op het dorp. En toen ben ik in dit huis gaan wonen met mijn man en heb hier een gezin gesticht."

Margreet van Ballegooijen-Martha
Bewoner van Moerdijk
"Je kan nooit meer terug en zeggen: 'Kijk, daar heb ik gespeeld, daar heb ik mijn kinderen naar school gebracht.' Dat is er straks niet meer."

"Dus ja, mijn wortels liggen hier. En ik ga ontworteld worden, net als zoveel andere Moerdijkers. Niet alleen mijn huis gaat weg, maar ook mijn roots, mijn dorp. Dat is zo heftig. Je kan nooit meer terug en zeggen: 'Kijk, daar heb ik gespeeld, daar heb ik mijn kinderen naar school gebracht.' Dat is er straks niet meer."

“Weet je, dit dorp heeft zo'n rijke geschiedenis. Niet alleen een huis of een straat verdwijnt; er verdwijnt geschiedenis. Dit dorp bestaat sinds de 17e eeuw. Wij hebben als dorp zoveel meegemaakt en zoveel overwonnen. Dat wordt allemaal uitgegumd."

Willem I

Dan is daar bijvoorbeeld dat mooie kerkje: "Dat is een rijksmonument, ik weet niet wat ze daarmee gaan doen. Gaan ze die nog ergens… misschien naar het openluchtmuseum?" Margreet kent er nog een mooi verhaal over: “Het is nog een geschenk van koning Willem I geweest. Of hij toen al koning was, weet ik niet, maar het verhaal gaat dat hij hier altijd met de pont overvoer. En toen hebben een aantal Moerdijkers die heel graag een hervormde kerk wilden stichten, de stoute schoenen aangetrokken en zijn naar het café gegaan waar de koning zat te wachten op de pont. En die hebben gevraagd van: goh -want de koning was ook hervormd- kunt u niet zorgen dat wij hier een kerkje krijgen? En toen heeft hij gezegd: ga ik voor zorgen. En toen is hier een kerk gebouwd.”

Dat is nu precies 200 jaar geleden. “Er zitten elke zondag nu nog tussen de 10 en de 25 mensen in de kerk. Het zijn vooral ouderen. Met een aantal vrijwilligers doen wij de diensten en zorgen dat het draait. Ik doe kostertaken en ik ga soms ook voor in de dienst. En ik zorg dat er de koffie is. En ik zorg, nou ja, voor van alles. Ik ben opgevoed met: als je iets voor iemand kan betekenen, als je iets voor je gemeenschap kan betekenen, dan moet je dat niet nalaten als het binnen je vermogen ligt. Als de ouderen hier niet meer terecht kunnen, dan is er geen kerk meer waar ze op zondag heen kunnen. Ook die gemeenschap, hoe klein ook. Die is er dan straks niet meer.”

Ziel

En zo kan Margreet nog wel even doorgaan. "Als jij een Moerdijker noemt, dan weet ik wie zijn vader is, zijn moeder is. En ik weet wie zijn kind is. Je bent er voor elkaar. We lopen elkaar de deur niet plat. Maar je bent er als het nodig is. Wij zien om naar elkaar en zorgen voor elkaar. Dat is een gemeenschap. Dat krijg je niet meer terug. Dat kan toch niet? Dat bestaat niet."

Het dorp, de plek, de mensen, het is één hecht organisme dat nu gedwongen wordt uit elkaar te vallen. Toch was er al eerder in de geschiedenis sprake dat Moerdijk zou moeten wijken voor de industrie. “We hebben altijd voor ons voortbestaan gestreden want wij wonen hier zo fijn. Wij hebben hier prachtige natuur. We hebben hier water. We hebben hier rust. We hebben hier fijne mensen om ons heen. Laat ons nou met rust! Maar ja, we wisten dat we op termijn zouden kunnen verdwijnen. Alleen, die indruk werd niet gewekt toen in 2015 de Moedijkregeling is gekomen met de bedoeling dat we juist konden blijven.”

Ze vervolgt: “Er is nog een nieuw gemeenschapshuis gebouwd. Er zijn allerlei dingen toegezegd; de haven zou bijvoorbeeld opgeknapt worden. Er worden nu nog nieuwe huizen opgeleverd. Voor senioren van het dorp. Die worden over tien jaar weer gesloopt dus zij kunnen binnenkort weer gaan verhuizen. Dat is natuurlijk keihard.”

Tien jaar is natuurlijk niet morgen. Dat beaamt Margreet: "Ook al duurt het misschien nog acht of tien jaar, je krijgt wel leegloop, huizen die leeg staan. Dan is het natuurlijk niet meer fijn om hier te wonen. De ziel is er straks niet meer. Alleen nog lege huizen."

De doden

Niet alleen de levende gemeenschap dreigt uit elkaar te vallen, zelfs de doden dreigen van elkaar gescheiden te worden. "De begraafplaats was eerst protestants maar is een stichting geworden en is nu ‘algemeen’. Ik ben de secretaris en doe de hele administratie. Ik heb hier alle mappen met wie waar liggen, de rouwkaarten erbij, zo compleet mogelijk."

"Ook daar ben ik veel over gebeld, want iedereen wil weten wat er met de begraafplaats gaat gebeuren. Maar het enige wat ik kan zeggen is: dat weet ik ook niet. Ik weet dat het wel eens vaker gebeurt, dat iemand wordt herbegraven. Bij ons is dat één keer gebeurd. Dan wordt een graf geopend en alles netjes in een nieuwe kist herbegraven. Maar dat een hele begraafplaats wordt opgeheven…? Als ooit alles opgegraven moet worden... dat wordt nog heel wat."

Liefdesverdriet

Waar Margreet zal zijn over tien jaar? Ze weet het niet en wil er ook liever niet aan denken: "Nee. Ik heb altijd gezegd... Ik wil nergens anders wonen. Want ik zal me nooit ergens... Sorry…" Ze moet even slikken en gaat weer verder: "Ik zal me nooit meer ergens zo thuis voelen als hier."

"Kijk, er zijn mensen die iedere zes jaar verhuizen, die voor het werk overal heen gaan. Die zijn dat gewend en vinden dat ook leuk. Maar zo ben ik niet. Dat wil ik helemaal niet. En met mij zovelen hier op het dorp. Alleen, wij worden niet voor de keuze gesteld, maar voor een voldoende feit."

Margreet van Ballegooijen-Martha
Bewoner van Moerdijk
"Ik denk dat het liefdesverdriet is."

"Ik ben er nog niet toe om te bedenken waar ik wil wonen. Dat weet ik gewoon niet. Je zit in feite nu in een soort rouwproces. En dat gaat met stapjes. En dan van lieverlee ben je misschien toe aan een volgende stap."

Als Margreet even nadenkt, zegt ze: “Het is liefdesverdriet. Ja, ik ben verliefd op mijn dorp, ik hou van mijn dorp. Maar dan echt hè? Echt liefdesverdriet. Ik hou zo intens van alles wat bij dit dorp hoort, de verenigingen, de kerk, de mensen, gewoon alles. Ik hou daarvan en daar moet ik afscheid van nemen. Dus ik denk dat het liefdesverdriet is. Maar dan wel de hele erge vorm.”