Nederland en Oeganda bijna eens over te­rug­keer­cen­trum voor uit­ge­pro­ce­deer­de asielzoekers

Hoe zit dat? Als iemand in Nederland asiel aanvraagt, bekijkt de rechter of diegene mag blijven. Dat hangt af van persoonlijke omstandigheden en van het land van herkomst. Wie geen recht heeft op verblijf, moet terug. In de praktijk is dat lastig: zo’n 80 procent van de afgewezen asielzoekers vertrekt niet en blijft in de Europese Unie.

Daarom werkt de Europese Commissie aan een strenger beleid. Een Oostenrijkse commissaris presenteerde een plan waarin ‘terugkeerhubs’ centraal staan: landen buiten de EU die asielzoekers overnemen. De Commissie wijst geen landen aan, dat mogen lidstaten zelf regelen.

Nederland kijkt dus naar Oeganda. Eerder spraken ook andere landen over dit soort deals: het Verenigd Koninkrijk wilde met Rwanda samenwerken, Italië zoekt contact met Albanië, en de EU maakte eerder afspraken met Turkije en Tunesië.

Kleine aantallen

In Nederland wordt al langer gewerkt aan het idee van een terugkeerhub in Oeganda. Vorig jaar besprak oud-minister Reinette Klever (PVV) het plan al bij een bezoek aan Kampala, de hoofdstad van het land. De bedoeling is dat afgewezen asielzoekers uit landen rondom Oeganda daar tijdelijk worden opgevangen.

Het gaat voorlopig om kleine aantallen: enkele tientallen mensen. Volgens oud-minister Eddy van Hijum (NSC) moet het plan wel voldoen aan internationale verdragen en mensenrechtenregels. Daarom zijn naast Nederland en Oeganda ook de VN-vluchtelingenorganisatie (UNHCR), de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en Europese instanties betrokken bij de uitwerking.

Hoe ver is het plan?

De gesprekken met Oeganda over een terugkeercentrum voor afgewezen asielzoekers zijn constructief en vergevorderd, laat een woordvoerder van minister David van Weel (Asiel en Migratie, VVD) weten.

Deze week hoopt Van Weel in New York met zijn Oegandese collega verdere afspraken te maken en een intentieverklaring te ondertekenen. Dat betekent dat beide landen het eens zijn over een tussenstap: ze onderzoeken samen de juridische en praktische mogelijkheden van het plan, maar er is nog geen definitief akkoord.

En de kritiek?

Mensenrechtenorganisaties zijn kritisch. Oeganda heeft zelf al veel vluchtelingen uit buurlanden en wordt regelmatig bekritiseerd vanwege schendingen van mensenrechten. Ook vragen tegenstanders zich af of het juridisch houdbaar is om asielzoekers naar een land buiten de EU te sturen.

Voorstanders zien in zo’n deal vooral een manier om meer grip te krijgen op migratie. Ze hopen dat een terugkeerhub het makkelijker maakt om afgewezen asielzoekers ook echt uit te zetten.

• Afgewezen asielzoekers voortaan buiten de EU opvangen: 'Neemt risico weg'

  Afgewezen asielzoekers voortaan buiten de EU opvangen: 'Neemt risico weg'

• Illegaal in Nederland zijn straks strafbaar? 'Vind het schrikbarend en schaamteloos'

  Illegaal in Nederland zijn straks strafbaar? 'Vind het schrikbarend en schaamteloos'