Wanneer mag je liegen? 'Heb geen familie meer door mijn leugen'

'Ik lieg over hoe het met me gaat'

Geregeld vertelt Rosa Rensink wel wat kleine leugentjes, dan zegt ze bijvoorbeeld: "Het gaat hartstikke goed met me." Terwijl ze een halfuur daarvoor nog een in hoekje aan het huilen was. "Maar dat hoeft niemand te weten." Rosa zegt dat ze vaak is vreemdgegaan en dan om de ander geen pijn te doen, daarover besloot te liegen: "Ik zei dan: 'Nee, dat is niet gebeurd.' En ik ben daar nu nog steeds niet eerlijk over geweest."

Ze vertelt zichzelf vaak dat ze niet liegt: "Ik lieg niet, ik vertel niet helemaal wat er is gebeurd of een half verhaal. Ik ben op die manier de grenzen van liegen aan het verkennen." Rosa vindt het belangrijk dat mensen weten dat het "oké is om af en toe te liegen". Liegen is menselijk, zegt ze. "Het is belangrijk om de waarheid na te streven. Maar je mag ook lief zijn voor jezelf; je bent niet perfect."

'Ik loog over vader van mijn kind'

Als het echt nodig was in het leven, dan loog Miep van Dam. Ze raakte zwanger op een moment dat het niet heel goed met haar ging. Het was onbekend wie de vader van haar kind was. Ze zegt dat ze daar vast weleens over gelogen heeft. "Ik vond dat niemand daar iets mee te maken had." Haar dochter heeft een vaderschapsonderzoek laten doen: "Maar toen bleek dat hij was overleden." Schuldgevoel vindt Miep de wortel van het kwaad: "Maar ik zit er vol mee."

'Ik deed alsof ik op vrouwen viel'

Liegen kost je altijd wat, zegt Cor van der Linden Roes. "Mij heeft het mijn familie gekost." Hij trouwde met een vrouw, terwijl hij wist dat hij homoseksueel was. Hij kreeg lichamelijk last van het onderdrukken van de waarheid: "Ik kreeg enorme hoofdpijnaanvallen, het werd hoe langer hoe erger." Het maakte hem kapot: "Je sterft vanbinnen steeds weer een stukje af." Na veertien jaar vertelde hij de waarheid. "Ik heb familie, maar ik kan beter zeggen: ik heb geen familie."

'Ik loog over blauwe plekken'

"Ik heb zoveel gelogen over blauwe plekken", vertelt Ester Wijnen. Mensen stelden haar vragen als ze de plekken zagen. "Dan hang je heel makkelijk een leugentje op, daarmee red je jezelf uit de situatie. En dan denk je: pfoe, daar ben ik weer goed weggekomen."

Zeven jaar lang vertelde ze aan niemand iets over het geweld. "Je wilt jezelf niet zien als iemand die toelaat dat ze geslagen wordt." Het liegen over de waarheid heeft "haar wortels aangetast", zegt Ester.

Kijk naar Boom des Leugens

Boom des Leugens is de derde documentaire in de tiendelige-serie De 10 geboden (EO). In de documentaire neemt Raluca Lupascu het negende gebod ‘Je zult geen valse getuigenis afleggen’ als uitgangspunt en verzamelt ze bekentenissen van verschillende mensen, die ze wil samenvoegen tot een collectief beeld over de menselijke neiging tot liegen en de betekenis van leugens voor de leugenaar zelf. Een groep mensen deelt hun leugens, klein of groot, dicht op de huid. Wanneer wordt liegen toxisch, waar ligt de grens? Je ziet de documentaire hier of via NPO Start.

• Plunderen we de aarde? Deze vier mensen besloten het anders te doen

  Plunderen we de aarde? Deze vier mensen besloten het anders te doen

• Zou jij iemand kunnen vermoorden? 'We zijn er allemaal toe in staat'

  Zou jij iemand kunnen vermoorden? 'We zijn er allemaal toe in staat'

• Ex-gokverslaafde: 'Mijn vrouw geloofde mijn leugens altijd, jammer genoeg...'

  Ex-gokverslaafde: 'Mijn vrouw geloofde mijn leugens altijd, jammer genoeg...'

• Waarom je met een migratieachtergrond sneller een burn-out krijgt: 'Wring me in allerlei bochten om mezelf te laten zien'

  Waarom je met een migratieachtergrond sneller een burn-out krijgt: 'Wring me in allerlei bochten om mezelf te laten zien'