Wat als je voelt dat de huisarts je niet serieus neemt?
gisteren · 12:17| Leestijd:8 min
Update: gisteren · 13:28
In dit artikel aan het woord
"Denk goed na over wat jouw zorgen, ideeën of wensen zijn. Dokters kunnen geen gedachten lezen, ze zijn afhankelijk van wat jij vertelt."
"Communiceren is iets wat je met zijn tweeën doet, dus het kan zowel misgaan aan de kant van de patiënt als aan de kant van de huisarts."
"De huisarts stuurde mij weg, ik was een ‘bezorgde moeder’. Gelukkig is mijn zoon uiteindelijk opgenomen, hij bleek een hersenvliesontsteking te hebben. We waren bijna te laat."
In het kort
Het kan je enorm geruststellen: een dokter die je vertelt dat je gezondheidsklachten weinig voorstellen en verholpen kunnen worden met een paracetamol of een beter slaapritme. Maar wat doe je als je tóch met een slecht gevoel de praktijk uitloopt?
Wat denk jij?
Ben jij blij met jouw huidige huisarts?
Aantal reacties: 0
'Neem een paracetamolletje!'
Heb je gezondheidsklachten? Dan ga je naar de huisarts en krijg je een helpend advies of doorverwijzing. Voor de meeste Nederlanders zijn die bezoekjes aan de spreekkamer prettig: we geven onze huisartsen gemiddeld een 8,4.
Maar wat als je je niet gehoord voelt bij je huisarts? Of als je een paracetamolletje voorgeschreven krijgt, terwijl jij aan alles voelt dat er meer aan de hand is? Uit onderzoek blijkt dat van alle patiënten die klagen over huisartsenzorg, zo'n 40% zich niet serieus genomen voelt. Die frustratie komt vooral voor bij vrouwen - zodanig, dat oud-minister Pia Dijkstra begin dit jaar miljoenen investeerde in onderzoek naar onderbelichte vrouwenziekten.
Problemen in de spreekkamer kunnen leiden tot grote frustratie - en, in enkele gevallen, tot gemiste diagnoses. Wat gaat er mis? En, nog belangrijker, hoe kun je zorgen dat jouw consulten prettiger worden? DIT ging erover in gesprek met huisartsen en patiënten.
Wat denk jij?
Heb jij wel eens het gevoel gehad dat dat de huisarts jouw klachten wegwuifde?
Aantal reacties: 0
'Hij stuurde me weg': drie ervaringen van patiënten bij de huisarts
Wat ervaren Nederlanders zoal in de spreekkamer? Drie leden van ons WhatsApp-panel doen hun verhaal.
"Ik had een rode kring in mijn knieholte. Toen mijn vorige huisarts ernaar keek, schreef ze een zalfje voor dat ervoor zou zorgen dat de plek weer weg zou gaan. Ze benoemde wel dat anderen mogelijk zouden denken dat het van een tekenbeet was, maar dít zalfje moest helpen. Een jaar of drie later bleek ik ziekte van Lyme te hebben en heb ik een half jaar thuisgezeten om daarvan te herstellen."
"Bij mijn huidige praktijk voel ik me serieus genomen, maar mijn vorige huisarts heeft mijn vrouw te lang laten doorlopen met hartklachten. Uiteindelijk heeft hij haar doorgestuurd. Het was op het nippertje: ze kreeg een openhartoperatie."
"De huisarts stuurde mij weg, ik was een ‘bezorgde moeder’. Ik heb het ziekenhuis gebeld, zij zeiden ook dat ik het maar aan moest kijken. Gelukkig ben ik niet op mijn mondje gevallen, dus ik zei ‘Prima, dan zoek ik een ander ziekenhuis’. Gelukkig is mijn zoon uiteindelijk opgenomen, hij bleek een hersenvliesontsteking te hebben. We waren bijna te laat. Zes maanden oud was hij."
"Mijn oude huisarts nam tien jaar lang mijn menstruatieklachten niet serieus. Hij adviseerde mij meerdere keren om te gaan sporten en pijnstillers te nemen. Na een verhuizing kwam ik bij een andere huisarts terecht die menorragie (zeer heftig bloedverlies) bij mij constateerde. Ik ben toen doorgestuurd naar de gynaecoloog voor een effectieve behandeling. Dat heeft mijn leven veranderd."
Wil jij ook meepraten over dit soort onderwerpen en je mening laten horen? Meld je dan aan voor het DIT-WhatsApp-panel door op het blokje hieronder te klikken. Je WhatsApp-applicatie opent dan automatisch. Stuur 'DIT AAN', en je bent aangemeld!
Praat mee
Wat zijn jouw ervaringen met de huisarts?
Waardoor voelen patiënten zich niet serieus genomen?
Je gaat naar de huisartsenpraktijk, loopt de spreekkamer in... En komt 15 minuten later naar buiten met het idee dat je geen steek verder bent gekomen. Waar gaat het in zulke gevallen 'mis'?
Volgens Anita Kaemingk, docent en onderwijsmaker Consultvaardigheden aan de Geneeskunde faculteit van Universiteit Maastricht, hebben arts en patiënt dan vaak niet goed met elkaar gecommuniceerd. Ze vertelt aan DIT:
"Als een patiënt zich niet gehoord voelt, is er vaak sprake van gebreken in de samenwerking. Dan zijn bijvoorbeeld verwachtingen niet uitgekomen en is het consult afgesloten zonder dat de hulpvraag van de patiënt goed beantwoord is."
Dat de communicatie niet goed verloopt, betekent niet direct dat een van de partijen verkeerd heeft gehandeld. Mr. Jiske Prinsen – den Ridder is directeur/bestuurder van Stichting Klachten en Geschillen Eerstelijnszorg (Skge), een organisatie die klachten en geschillen ten behoeve van de huisartsenzorg, zorg openbare apotheken en mondhygiënisten behandelt. Zij vertelt dat veel patiënten zich niet goed kunnen uitdrukken. Dat kan voor problemen zorgen:
"Eén op de drie Nederlanders heeft onvoldoende vaardigheden om goed te communiceren over zijn of haar gezondheid. Zij kunnen dus niet goed bij de huisarts uitleggen wat er aan de hand is. Nu is de huisarts een professional, dus wij verwachten dat die daarmee om kan gaan... Maar in de praktijk blijft het uiteindelijk wel een wisselwerking. Wij zien ook dat dat vaak een rol speelt."
"Goed communiceren vinden wij mensen in zijn algemeenheid heel ingewikkeld. Kijk naar hoeveel conflicten en oorlogen er zijn. En in de spreekkamer gaat het nota bene over ons meest kostbare bezit: ons lijf, onze gezondheid. Dat brengt nogal wat stress en spanning teweeg."
Dr. Tim Olde Hartman is huisarts-onderzoeker op de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) van het Radboudumc en hij runt een eigen praktijk in Nijmegen. Olde Hartman deed eerder o.a. onderzoek naar het belang van goede communicatie in de spreekkamer bij patiënten met onverklaarbare klachten. Hij beaamt dat je als huisarts afhankelijk bent van je patiënt, maar hij probeert doelbewust te zorgen dat hij patiënten goed begrijpt.
"Communiceren is iets wat je met zijn tweeën doet, dus het kan zowel misgaan aan de kant van de patiënt als aan de kant van de huisarts. Maar ja, het is als huisarts wel mijn taak om goed te luisteren naar de klachten van de patiënt en om te ontdekken wat de verwachtingen en wensen zijn. Ik vraag daarom ook vaak: Goh, heb je zelf ideeën over wat het kan zijn, of over wat je zou willen? Dan kunnen we verder in gesprek: dit zijn je klachten, dit is wat jij daarmee wilt, dus wat is in jouw geval het beste om te doen?"
Wat naar zijn ervaring echter ook een groot verschil maakt, is hoe goed de arts en patiënt elkaar kennen. Hij vertelt:
"Die arts-patiëntrelatie is zo buitengewoon belangrijk. Wij huisartsen hebben eigenlijk wel een prettige positie [ten opzichte van andere zorgprofessionals, red.], omdat je je patiënten vaak al wat langer kent. Als jij het als huisarts een aantal keer bij het juiste eind hebt gehad, bouw je goede relatie op waarin er wederzijds vertrouwen is. (...) Dat is uiteindelijk de essentie: mijn patiënten weten dat ze met wat voor klachten of problemen dan ook bij mij terecht kunnen."
Waarom verwijst de huisarts je niet gewoon direct door naar een specialist?
Dr. Olde Hartman legt uit hoe hij ermee omgaat als een patiënt tegen zijn advies in een doorverwijzing vraagt. "Tegen mijn patiënten zeg ik altijd: Als jij wil doorverwezen worden, dan verwijs ik je door. Maar ik wil wel graag een gesprek met je hebben over wat je dan verwacht van zo'n doorverwijzing en of dat op dit moment nou de beste optie is."
Een verwijzing voelt namelijk misschien fijn, maar het overgrote deel van de klachten waarvoor mensen bij een huisarts komen, gaat vanzelf weer over. Bovendien is een verwijzing op de lange termijn vaak helemaal niet zo geruststellend, vertelt Dr. Olde Hartman: "Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat verwijzingen en aanvullende onderzoeken eigenlijk maar heel kort voor geruststelling zorgen. Je loopt bovendien risico op negatieve effecten. Een doorverwijzing kan veel spanning, angst en stress opleveren bij de patiënt. En als je bij een medisch specialist komt en onderzoek laat doen, kun je ook dingen vinden die je eigenlijk niet relevant vindt en niet had hoeven weten."
Wat kunnen patiënten en huisartsen doen?
Voor/tijdens het consult
Hoe zorg je dat je met een goed gevoel de spreekkamer uitloopt? Volgens Kaemingk begint het eigenlijk al bij de voorbereiding op je afspraak.
"Als patiënt kun je voordat je naar een dokter gaat alvast heel goed nadenken over wat jouw zorgen, ideeën of wensen zijn. Dokters kunnen geen gedachten lezen, ze zijn afhankelijk van wat jij vertelt. Waar zit je mee, wat is precies de reden dat je nu naar de dokter gaat (en niet eergisteren of volgende week) en wat zou voor jou de gewenste uitkomst zijn van het consult? Spreek dit ook uit. Dat wil niet zeggen dat de dokter alles gaat doen wat je vraagt, maar wel dat de dokter dan gerichtere vragen kan stellen en beter kan uitleggen waarom iets wel of niet zinvol is."
Dat heet een antwoord geven op je hulpvraag, legt Kaemingk uit. Een voorbeeld: je gaat met hoestklachten naar de dokter omdat je diep van binnen erg bang bent dat je long-covid hebt of longkanker. Als deze zorgen niet op tafel komen, dan is de kans groot dat de dokter je naar huis stuurt met het advies om het nog even aan te zien, en voel jij je waarschijnlijk niet goed geholpen wanneer je de spreekkamer uitloopt. Niet serieus genomen dus.
"De geruststelling ontstaat pas als de dokter weet waar jij mee zit, je daar meer vragen over kan stellen (waar komt die bezorgdheid precies vandaan?) en je vervolgens kan uitleggen dat jouw klachten niet passen bij long-covid of longkanker maar wel bij de nasleep van het griepje dat je 3 weken geleden hebt gehad. Of juist gericht wat aanvullend onderzoek laat doen omdat dat past bij jouw verhaal."
Kaemingk benadrukt dat het voor zowel de arts als de patiënt waardevol kan zijn om de 'Samen Beslissen'-werkwijze tijdens een consult toe te passen.
Voor patiënten houdt dat in dat zij goed doorvragen en hun hulpvraag goed duidelijk maken aan hun arts. De initiatiefnemers van de Samen Beslissen-werkwijze hebben drie concrete vragen opgesteld die jij aan je arts kunt stellen om een beter gesprek te voeren:
1. Wat zijn mijn behandelmogelijkheden?
2. Wat zijn de voor- en nadelen van die mogelijkheden?
3. Wat betekent dat in mijn situatie?
Meer uitleg: waarom zijn deze drie vragen belangrijk?
1. Wat zijn mijn behandelmogelijkheden?
Het is goed om met je arts te bespreken op welke manieren je jouw klachten kunt verlichten. Er zijn altijd minstens twee opties, want even afwachten is ook een mogelijkheid. Voorbeelden: een lichamelijk onderzoek of een scan? Fysiotherapie of een operatie? Welk soort operatie? Direct behandelen of eerst afwachten?
2. Wat zijn de voor- en nadelen van die mogelijkheden?
Iedere behandeling heeft voor- en nadelen. Zo kan een operatie je klachten snel verhelpen, maar er zijn ook risico’s aan verbonden. Voordat je een behandeling start, is het belangrijk dat je zelf de voor- en nadelen hebt afgewogen. Zo kom je niet voor onverwachte problemen te staan.
3. Wat betekent dat in mijn situatie?
Jouw persoonlijke omstandigheden zijn belangrijk voor je keuze. Hoe is je thuissituatie, wat is je beroep, hoe oud ben je, wat zijn je wensen en je doelen? En welke behandeling past het best bij die omstandigheden? Ook voor je arts is het belangrijk om dit te weten, zodat hij/zij het medische advies hierop kan aanpassen.
5 andere tips om jouw consult effectiever te maken met de 'Samen Beslissen'-methode
- Stel al je vragen, ook als je twijfelt. Er zijn geen 'domme vragen'.
- Geef aan als je iets niet helemaal begrijpt.
- Geef aan als je ergens over twijfelt.
- Neem je vragen mee op papier en schrijf de antwoorden op. Je kunt dan thuis de antwoorden nog even rustig nalezen.
- Vat het gesprek aan het einde in je eigen woorden samen. Zo kun je samen met je arts nagaan of je het begrepen hebt
Na het consult
Als je consult toch niet goed ging, hoef je je daar zeker niet bij neer te leggen. Een woordvoerder van de Landelijke Huisartsen Vereniging, vertelt aan DIT:
"Als je je ontevreden voelt, is het belangrijk om daarover snel met je dokter in gesprek te gaan. (...) De patiënt kan dan toelichten hoe die de omgang en/of de geboden zorg heeft ervaren en de huisarts kan hun kant van het verhaal delen, zoals welke medische afweging de huisarts heeft gemaakt en waarom. Zo’n gesprek lucht vaak op en brengt ook begrip voor elkaars situatie."
Als je zo'n gesprek voert, is het ook belangrijk om de juiste toon aan te slaan. Kaemingk legt uit:
"Probeer feedback niet vanuit frustratie of boosheid te geven, maar zo objectief mogelijk en vanuit jezelf. Dus niet: wat doet de ander fout, maar: wat had ik graag willen zien? Je kunt bijvoorbeeld letterlijk zeggen: ‘ik voel me nu niet serieus genomen, want ik ben eigenlijk heel bang dat mijn hartkloppingen dit en dat betekenen, en daar hebben we het helemaal niet over gehad’."
Harma Vos, klachtenfunctionaris bij Skge, voegt toe dat je daarom ook goed moet nadenken over de timing van je gesprek. Het is niet altijd handig om direct na je consult jouw feedback te geven.
"Het is belangrijk dat je je zorgen bespreekt, maar ook dat je daarvoor een goed moment uitkiest. Je kunt ervoor kiezen om het nog tijdens je consult te doen, maar dan zit je misschien hoog in de emotie. In zulke gevallen kan het handiger zijn om een vervolgafspraak te maken."
Kom je er in het gesprek nog steeds niet uit? Soms is 'agree to disagree' ook een uitkomst, vertelt Vos.
"97% van alle conflicten kan met een goed gesprek worden afgehandeld, zien wij. Het kan op twee manieren aflopen: de arts en patiënt komen na een gesprek weer nader tot elkaar - dat is meestal het geval - of er wordt besloten dat het beter is als de arts en patiënt uit elkaar gaan."
Praat mee
Vind jij dat huisartsen iets beter kunnen doen? Zo ja, wat?
Een geval apart: de strijd van vrouwen met 'onverklaarbare' klachten
Vorig jaar, op Internationale Vrouwendag (8 maart), maakte demissionair minister Pia Dijkstra bekend dat er meer financiering beschikbaar komt voor vrouwengezondheid. Waarom is dat nodig?
DIT ging erover in gesprek met Mirjam Kaijer. Kaijer is oud-verpleegkundige, journalist en initiatiefnemer van de Stichting Voices for Women. Met deze stichting zet ze zich in om in de politiek en de medische wereld meer bewustzijn te creëren over de achterstanden in de vrouwengeneeskunde.
"Er is een heel groot kennishiaat in de gezondheidszorg", vertelt Kaijer aan DIT. "Medisch onderzoek richtte zich eeuwenlang met name op het mannenlichaam, en dat zie je terug in de hoeveelheid onverklaarde gezondheidsklachten bij vrouwen." Uit onderzoek blijkt inderdaad dat vrouwen aanzienlijk vaker vastlopen in het zorgsysteem.
Meer weten? Lees het volledige interview met Mirjam Kaijer via de link hieronder.
Mirjam Kaijer strijdt voor vrouwen met onverklaarbare gezondheidsklachten: 'Er is een groot kennishiaat in de zorg'
Mirjam Kaijer strijdt voor vrouwen met onverklaarbare gezondheidsklachten: 'Er is een groot kennishiaat in de zorg'
Was het zinvol om zorg uit te stellen door corona? 'Had niet zo massaal gehoeven'
Was het zinvol om zorg uit te stellen door corona? 'Had niet zo massaal gehoeven'
Zorg verzuipt en doet beroep op familie: waar ligt voor mantelzorgers de grens? 'Het is bijna geen keuze meer'
Zorg verzuipt en doet beroep op familie: waar ligt voor mantelzorgers de grens? 'Het is bijna geen keuze meer'
'God is de beste dokter die er is!': Zijn gebedsgenezers misleidend?
'God is de beste dokter die er is!': Zijn gebedsgenezers misleidend?
