Kinderen tussen wal en schip: wat als de situatie te complex is voor pleegzorg?

Dit is de situatie

Gezinshuis: professionele hulp met de warmte van een thuis

De laatste tijd is pleegzorg niet positief in het nieuws geweest. Zo is er veel aandacht geweest voor het nare verhaal van het pleegmeisje uit Vlaardingen, dat ernstig mishandeld werd door haar pleegouders. Ook werd onlangs bekend dat twee kinderen ernstig verwaarloosd zijn in een gezinshuis in het noorden van het land. Dit gezinshuis viel onder dezelfde stichting als dat van het pleegmeisje uit Vlaardingen. Ook al horen we vooral de negatieve verhalen, gelukkig gaat er ook veel goed in pleegzorg.

Vorig jaar woonden er bijna 20.000 kinderen voor kortere of langere tijd bij een pleeggezin. Daarvan wonen er een paar duizend in een gezinshuis. Actuele cijfers zijn er niet. Volgens een schatting van het NJI uit 2020 woonden er toen 3.678 kinderen in een gezinshuis. Het aantal gezinshuizen werd geschat op 979. Dit aantal ligt in de tussentijd waarschijnlijk een stuk hoger. Steeds meer kinderen wonen in een gezinshuis en er komen steeds meer gezinshuizen bij. Tussen 2012 en 2022 is het aantal gezinshuizen verdubbeld.

Wat is een gezinshuis?

Een gezinshuis is een kleinschalige woonvorm voor kinderen die niet meer thuis kunnen wonen en intensieve zorg nodig hebben. Eén of twee ouders van de gezinshuisouders heeft hierbij een professionele achtergrond. Zo krijgen de kinderen 24 uur per dag professionele zorg en begeleiding in hun eigen huis. Dit gebeurt naast de veiligheid en rust die bij een pleeggezin hoort. Zo groeien de kinderen op in een zo normaal mogelijke gezinssituatie. Vaak vangen gezinshuisouders 3 tot 5 pleegkinderen op. Daarnaast kunnen zij nog eigen kinderen hebben.

Voor kinderen in een gezinshuis is een gewoon pleeggezin vaak geen optie. Vaak hebben ze al veel meegemaakt en is er intensieve zorg nodig. Zo kan er sprake zijn van complexe gedragsproblemen, trauma's of een verstandelijke beperking. Zij hebben meer nodig dan pleegouders kunnen bieden. Zonder het gezinshuis zouden ze in een instelling moeten wonen.

Tekort aan gezinshuizen

Helaas is er een groot tekort aan gezinshuizen. Dit zorgt voor een lastig dilemma. Veel kinderen passen door hun trauma of problematiek niet in de pleegzorg. Maar ze horen ook niet thuis in de gesloten jeugdzorg, omdat ze juist baat hebben bij de warmte en aandacht binnen een gezin. Daardoor dreigen de kinderen tussen wal en schip te vallen.

Dit is hun verhaal

Petrineke Visser: van verpleegkundige tot gezinshuisouder

In het verleden werkte Petrineke Visser als verpleegkundige. Nu heeft ze samen met haar man een gezinshuis, waarover ze vertelt in het programma Dit is de Kwestie. Ze hebben drie eigen kinderen en vijf pleegkinderen. Een deel van deze kinderen heeft ook een medische uitdaging, zoals sondevoeding of een ernstige meervoudige beperking. 

000

scherm sluiten

000

Petrineke Visser

Voormalig verpleegkundige en gezinshuisouder

"Steeds kwam er weer een vraag binnen of we een kind op wilde vangen. Dat wilden we wel: we vonden het leuk en het had ons hart. Maar we moesten ook werken. Toen zijn we gaan kijken of we als gezinshuis verder konden gaan om te kunnen focussen op deze zorg. We dachten: als we dat gaan doen, willen we plek bieden aan kinderen die eigenlijk binnen reguliere gezinshuizen ook geen plek vinden omdat er bijvoorbeeld specialistische zorg nodig is."

000

Om haar heen scharrelt een klein meisje door het huis. Met zichtbare emotie vertelt Petrineke het verhaal dat bij haar hoort:

000

scherm sluiten

000

"Het ziekenhuis belde ons dat ze een plek zochten voor een meisje dat al maanden in het ziekenhuis lag. Haar ouders konden niet genoeg aanwezig zijn en ook niet leren om voor haar te zorgen. Ze is veel alleen geweest. Dat hoort niet als een kind ziek is. Daarmee verwijt ik niemand iets, het is ontzettend moeilijk in te schatten waardoor iets komt. Maar ik vind dat een kind nooit alleen hoort te zijn. Zeker niet als het ziek is."

000

Het gezinshuis biedt een plek voor kinderen die vanwege complexe problematiek niet in een pleeggezin terecht kunnen. Anders zouden ze naar een instelling moeten. Maar dat is geen optie voor kinderen, vindt Petrineke.

000

scherm sluiten

000

"Als kinderen niet in een gezinshuis terecht zouden kunnen, denk ik dat ze in instellingen terechtkomen. En ik denk dat ze daar niet horen. Dat daar geen één kind hoort. Ik denk dat het kinderen nog meer kapot maakt dan dat ze al zijn."

000

Autisme of hechtingsproblemen: het gezinshuis van Janneke Baatje-Bus is divers

In het gezinshuis van Janneke Baatje-Bus en haar man Benjamin wonen acht kinderen. Ze vertelt erover in programma Dit is de Kwestie. Daarvan zijn vijf pleegkinderen. De jongste is 7, de oudste is 15. Ze willen de kinderen een zo normaal mogelijk thuis en opvoeding geven.

000

scherm sluiten

000

Janneke Baatje-Bus

Gezinshuisouder

"In een gezinshuis wonen kinderen die te maken hebben met trauma, een diagnose en hechtingsproblemen. Zo hebben we qua diagnoses thuis te maken met foetaal alcoholsyndroom, kinderen die drugsverslaafd geboren worden of bijvoorbeeld kinderen met autisme of een verstandelijke beperking. Het is heel divers."

000

Door de complexe problematiek is het niet altijd makkelijk om de kinderen te helpen. Ze kunnen bijvoorbeeld weglopen, onveilige contacten aangaan of zichzelf pijn doen. Dat levert ook weleens onbegrip uit de omgeving op, vertelt pleegmoeder Janneke.

000

scherm sluiten

000

"We hebben weleens meegemaakt dat één van de kinderen de ramen van de kerk had ingegooid. Daarna ontstond er heel veel onbegrip in het dorp. Het werd bijna persoonlijk op ons gelegd, terwijl we natuurlijk heel hard met deze kinderen aan het werk zijn om er juist voor te zorgen dat het goed gaat. Maar wij kunnen niet alles wegnemen. Dit zijn wel dingen die gebeuren."

000

Sytze: 'Mijn vader en moeder konden zelf niet goed voor mij zorgen'

Sytze is een lief, enthousiast en druk kind, vertelt pleegmoeder Janneke. Het valt op dat hij iedereen inpakt. Maar hij heeft een moeilijke start gehad: hij is drugsverslaafd geboren en heeft daar ook hersenschade aan overgehouden. Zo heeft hij een taalontwikkelingsstoornis.

"Ik snap wel dat ik hier woon", vertelt Sytze. "Mijn vader en moeder konden zelf niet goed voor mij zorgen. Mijn moeder vooral omdat ze drugs gebruikt. En mijn vader gebruikt ook drugs en hij doet een beetje dronken. Als ik niet in een gezinshuis woonde, zou ik denk ik bij niemand wonen. Ik zie Janneke en Benjamin als papa en mama, want ik woon hier sinds mijn geboorte zowat al. En Levi voelt als echte broer."

Lizzy: 'Ik ben wel een beetje veranderd'

Voor Lizzy is er veel ten goede veranderd sinds ze in het gezinshuis bij Janneke en Benjamin woont. Ze woont er al 4 jaar en heeft al op veel plekken gewoond, vertelt ze. "Ik vind het leuk omdat het zo’n grote plek is en omdat er allerlei dieren zijn. En ik heb lieve pleegouders: Janneke noem ik mem en Benjamin noem ik papa."

Lizzy vertelt dat ze vroeger regelmatig boos werd: "Vroeger werd ik vaak boos en liep ik altijd weg. Ik schopte tegen alles aan en ik schold iedereen uit die om me heen was. Maar dat gebeurt nu eigenlijk niet meer. Ik ben wel een beetje veranderd. Soms was ik weleens bang dat ik hier dan ook weer weg zou moeten."

Het maakt pleegmoeder Janneke hartstikke trots hoe Lizzy zo haar verhaal vertelt: "Het is ongelofelijk als je ziet waar ze vandaan komt. Als wij moeilijke thema’s aanhaalden, liep ze weg, verstopte ze zich of deed ze zichzelf pijn. Dus dat ze dit nu kan, maakt me hartstikke trots. Dan zie ik de groei."

Meer weten?

Kijk Dit is de Kwestie

Wie zorgt er voor kinderen van wie de ouders niet kunnen of mogen zorgen? De aflevering 'Vergeten kinderen' van Dit is de Kwestie is zaterdag 13 december 2025 te zien op NPO2 om 22.55 uur. Na afloop is de uitzending terug te zien op NPO Start.

Dit maakten we ook

• Pleegzorg piept en kraakt: kinderen te weinig gezien, hulp schiet tekort

  Pleegzorg piept en kraakt: kinderen te weinig gezien, hulp schiet tekort

• Sietske heeft acht pleegkinderen in huis: 'Jij krijgt een kind thuis, maar er is ook een ouder die verdriet heeft'

  Sietske heeft acht pleegkinderen in huis: 'Jij krijgt een kind thuis, maar er is ook een ouder die verdriet heeft'

• Jeugdzorg slaat alarm: steeds minder gezinnen willen pleegkind opvangen

  Jeugdzorg slaat alarm: steeds minder gezinnen willen pleegkind opvangen

• Wel of geen pleegkind in huis? 'Ik haal zoveel uit een kind dat lacht'

  Wel of geen pleegkind in huis? 'Ik haal zoveel uit een kind dat lacht'