Massa-ontslag door AI? Valt wel mee, zegt expert

vandaag · 07:58| Leestijd:4 min

Update: vandaag · 07:58

Aldi laat robot reclame inspreken: betekent AI het einde van stemacteurs?

In het kort

Raken veel mensen straks hun baan kwijt door AI? Dat valt wel mee, zegt Menno van Doorn, directeur van het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie. Volgens hem haal je de mens niet zomaar uit het systeem.

Wat denk jij?

Maak jij in je werk vaak gebruik van AI?

Ja, best veelHeel somsNee, dat kan nietNee, maar dat zou wel kunnen

Bijna de helft van de Amerikaanse banen zal binnen twintig jaar verdwijnen door AI, voorspelden de Britse onderzoekers Frey en Osbore van de Universiteit van Oxford al in 2013. Ook was onlangs in het nieuws dat CEO’s verwachten dat er binnen een paar jaar flink veel banen zullen sneuvelen door AI.

Toch is er nog weinig te merken van massa-ontslag, zegt Van Doorn. Hij denkt dat het te zwaar is ingeschat en dat er relatief weinig banen zullen gaan verdwijnen. “Het zijn allemaal voorspellingen van iets wat nog niet is gebeurd. We gaan het veel minder zien dan iedereen nu schreeuwt.”

Ook AI maakt fouten

Of banen zullen verdwijnen, hangt af van de aanname of je de mens er helemaal uit kan halen, zegt Van Doorn. Volgens hem is dat helemaal niet zo makkelijk en blijf je vaak mensen nodig hebben. “Zo heb je bij zelfrijdende auto’s nog steeds iemand nodig die in de vrachtwagen zit. Dat dempt enorm die verwachte cijfers."

Kunstmatige intelligentie maakt namelijk – net als mensen – ook fouten. "Zo wordt vaak het voorbeeld van radiologen genoemd. AI kan ontzettend goed medische foto’s beoordelen. Maar er zal altijd iemand moeten beoordelen of het klopt. Wel zal de radioloog er minder tijd mee kwijt zijn."

Daarbij worden producten veel goedkoper als het geautomatiseerd wordt en je minder mensen nodig hebt, zegt Van Doorn. “Doordat je minder mensen nodig hebt, wordt het goedkoper en stijgt de vraag. Dat biedt ook kansen en kan zelfs banen doen toenemen. Als je ineens veel goedkoper software kan maken, heb je meer ruimte om het werk te automatiseren en te verbeteren."

Ruimte voor andere taken

Banen zullen dan niet snel verdwijnen maar kunnen wel ingrijpend veranderen door AI, stelt Van Doorn. Zo kunnen bijvoorbeeld vertalers, contentmakers of marketeers het nog knap lastig krijgen: “In al die beroepen zul je zien dat AI gaat toeslaan en de functies van mensen gaat veranderen. In andere beroepen zal zo’n verandering langer duren of nooit gebeuren."

Toch hoeft ook een vertaler niet gelijk een andere baan te zoeken. "Al die stukjes zullen gecontroleerd moeten blijven worden. Je wordt meer toezichthouder. Ook ontstaat er ruimte voor andere taken. Zo kan er werk van worden gemaakt dat een tekst in nóg meer talen beschikbaar komt."

Menno van Doorn

directeur van het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie

"Je blijft mensen nodig hebben."

Hij wijst erop dat generatieve AI, zoals ChatGPT, goed dingen kan verzinnen die niet kloppen. "Je denkt: als ik het werk door AI laat doen en de mensen eruit haal, is dat veel goedkoper en makkelijker. Maar dat gaat een paar keer goed en dan gaat het fout."

Je kan mensen er niet zo makkelijk uithalen, zegt Van Doorn. "Werkgevers vervangen mensen niet als het risico bestaat dat AI allemaal fouten gaat maken. Dat risico is er altijd en is niet makkelijk op te lossen. Er zijn mensen die zeggen: geef het tijd. Maar álle fouten gaan nooit uit de software verdwijnen, omdat AI zo goed is in fantaseren."

Foutje bedankt

Er zijn zelfs al rechtszaken over fouten van AI. Van Doorn noemt het voorbeeld van een klant die zijn geld terug zou krijgen volgens de chatbot van AirCanada, wat een verkeerd advies was. De luchtvaartorganisatie wilde een stokje voor deze terugbetaling steken, maar de rechtbank besloot dat het bedrijf verantwoordelijk is voor de eigen chatbot en dus toch het geld terug moest geven.

Zo’n probleem los je niet makkelijk op, zegt Van Doorn. In tegenstelling tot een traditioneel systeem is het hier niet een kwestie van een bug oplossen. “Je kan zo'n fout kan je niet uit het systeem van de chatbot halen, omdat het steeds teruggaat naar zijn informatie en daar een verhaal van maakt. Je lost het probleem niet op."