Psycholoog Manu Keirse: 'Zo neem je goed afscheid van de mensen om je heen'

De dood is niets engs, vindt Keirse. Hij noemt het in De Ongelooflijke Podcast (EO) de "bekroning van het leven". Volgens hem wordt door de dood alles wat in het leven van een overledene belangrijk was "nog eens extra benadrukt". Het is een onderwerp waar hij vaak over spreekt, maar wat de meeste mensen het liefst mijden. "Dat is ook niet verwonderlijk", zegt Keirse. "Het is iets waar je niets over weet, wat je nog nooit hebt meegemaakt. Dus het is eigenlijk vrij normaal dat mensen er bang voor zijn."

Vroeger was de dood gewoon

Vroeger was dat anders, stelt hij. Je woonde met meerdere generaties in één huis. "In de woonkamer zag je als kind je grootouder ziek zijn en sterven. Het was een onderwerp in het dagelijks leven." Nu kunnen kinderen opgroeien zonder dat ze van dichtbij meemaken dat iemand overlijdt, aldus Keirse.

Manu Keirse

Psycholoog

"Je moet op het laatst van je leven vier dingen tegen mensen zeggen: sorry, ik vergeef je, ik dank je en ik hou van je."

De gemiddelde levensverwachting is in 150 jaar verdubbeld, vertelt Keirse. 150 jaar geleden werden mensen gemiddeld 38 jaar oud, nu is dat 82 jaar. Vroeger werd je dus al jong geconfronteerd met de dood en met sterven. "Antibiotica bestonden niet en er stierven heel veel kinderen. Mensen gingen 's morgens gezond naar hun werk en waren 's avonds dood." In Vlaanderen, waar Keirse geboren en getogen is, zeiden mensen dan: hij is gestorven door het vliegend flerecijn. "Dat betekende: er is iets in hem gevlogen en in één dag was hij dood. Het was gewoon een acute infectie. Dat bestrijden we nu met antibiotica, mensen gaan daar niet meer aan dood."

Hoewel de dood vroeger veel meer aanwezig was in het leven van mensen, betekende het niet dat er geen verdriet was. Als je kinderen kreeg, wist je volgens Keirse dat de helft van je kinderen niet de volwassen leeftijd zou bereiken: "Maar mensen hadden evenzeer verdriet." Hij vertelt over het verdriet van zijn moeder op haar sterfbed, ze huilde om een miskraam van dertig jaar eerder. Zijn moeder kreeg elf kinderen en tussen het vierde en vijfde kind had ze een miskraam. "Ze vertelde aan mij: Het was een dinsdagmiddag, de 17e februari en het was zeven minuten na 14:00 uur. Ik was alleen thuis. Die zevende minuut na 14:00 uur is nog steeds belangrijk." Keirse zegt: "De tranen stroomden op haar sterfbed, je kan niet zeggen dat het mensen niets deed."

'Sterven is eenvoudig'

Vandaag worden mensen ook met pijn en lijden geconfronteerd, zegt Keirse. Overal wordt je geconfronteerd met beelden uit Gaza, Oekraïne en Sudan. Maar dat is volgens Keirse "onpersoonlijk lijden", waarbij je "mensen niet in de ogen aankijkt". Dat is volgens hem heel anders dan van dichtbij iemand zien sterven. "Ik heb mijn vader zien sterven en ik was bij mijn moeder toen ze stierf. Dat waren geen angstige momenten. Integendeel, dat zijn momenten die ik niet wil vergeten en waar ik met dankbaarheid op terug kan kijken."

Voor het sterven hoeven mensen volgens hem niet bang te zijn. "Het is eenvoudiger dan we denken. Ik zeg altijd tegen mensen: 'Je moet op het laatst van je leven vier dingen tegen mensen zeggen: sorry, ik vergeef je, ik dank je en ik hou van je.' Als je dat kan meegeven, dan geef je een kostbaar geschenk mee. Een geschenk dat vrucht zal dragen in de komende generaties."

Meer weten?

Luister naar De Ongelooflijke Podcast

In De Ongelooflijke Podcast (EO) gaat David Boogerd verder over dit onderwerp in gesprek met psycholoog Manu Keirse. Beluister de uitzending hieronder als podcast. 

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

Kijk De Ongelooflijke Podcast

De Ongelooflijke Podcast (EO) is ook te bekijken via YouTube en NPO Start. Bekijk de volledige uitzending hieronder. 

Wil jij de aflevering liever streamen? Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start.

Dit maakten we ook

• Tot het einde koos Suzanne (43) voor dankbaarheid en liefde: 'Vier het leven'

  Tot het einde koos Suzanne (43) voor dankbaarheid en liefde: 'Vier het leven'

• Drie zussen verliezen hun broertje (13) aan een metabole ziekte: 'Hij kon ieder moment doodgaan'

  Drie zussen verliezen hun broertje (13) aan een metabole ziekte: 'Hij kon ieder moment doodgaan'

• 'Ik wilde niet terug, het was daar fijn', theoloog Reinier Sonneveld maakte een bijna-doodervaring mee

  'Ik wilde niet terug, het was daar fijn', theoloog Reinier Sonneveld maakte een bijna-doodervaring mee